Bolesne współżycie: przyczyny, objawy i skuteczne metody leczenia

Aleksandra Zalewska, Fizjoterapeuta

Ładowanie...

Czym jest bolesne współżycie?

Bolesne współżycie towarzyszy wielu osobom na świecie, jednakże mało z nich zgłasza to specjalistom. Dyskomfort, ból odbierający przyjemność, napięcie ogarniające ciało występujące podczas stosunku, możemy określić jako bolesne współżycie (penetracja NIE powinna wywoływać bólu i dyskomfortu!). Istnieje wiele przyczyn bólu i nie zawsze ich źródło będzie pokrywało się z miejscem występowania dolegliwości.

bolesne współżycie bolesny seks

Definicja i charakterystyka dyspareunii

Dyspareunia jest stałym lub nawracającym bólem podczas stosunku, penetracji. Dzielimy ją na powierzchowną dotyczącą wulwy i wejścia do pochwy oraz głęboką, gdzie ból może dotyczyć szyjki macicy, pęcherza i okolicy miednicy mniejszej.

Dyspareunia może przyjąć formę pierwotną, która pojawia się od rozpoczęcia współżycia i utrudnia lub uniemożliwia aplikację tamponu i wtórną- objawiającą się na późniejszych etapach. Przyczyny mogą dotyczyć; miejscowego stanu zapalnego, infekcji, traumatycznych przeżyć, trudnego porodu, stresu i zaburzeń hormonalnych.

Jakie objawy towarzyszą bolesnemu współżyciu?

Ból, pieczenie, kłucie, promieniowanie, wrażenie drapania, rozpierania są to objawy bolesnego współżycia. Czasami dyspareunia może być wywołaną pochwicą. Pochwica jest nadmiernym napięciem mięśni dna miednicy, które uniemożliwią penetrację (ale również utrudnia aplikację tamponu/kubeczka).

Jeżeli doświadczasz chociaż jednego z wyżej wymienionych objawów i czujesz, że utrudniają lub uniemożliwiają Ci współżycie- skonsultuj się ze specjalistą (w pierwszej kolejności: ginekolog następnie fizjoterapeutka uroginekologiczna).

Najczęstsze przyczyny bólu podczas stosunku

Najczęstsze przyczyny bolesnego współżycia dotyczą; bezpośredniego uszkodzenia krocza, okresu okołomenopauzalnego- związanego ze zmianami hormonalnymi i podwyższonego napięcia mięśniowego obszaru miednicy mniejszej (w wyniku stresu).

Bezpośrednie uszkodzenie krocza (poród siłami natury, operacje w obrębie miednicy mniejszej)
Trudne doświadczenia seksualne (nadużycia, traumy)
Choroby współistniejące (endometrioza, depresja)
Okres okołomenopauzalny (ścieńczenie śluzówki, mniejsze nawilżenie)
Blizny (po pęknięciu krocza, po Cesarskim Cięciu- tak, oddalone blizny też mogą wpływać na dolegliwości bólowe z obszaru krocza)
Stres (podwyższone napięcie występujące w całym ciele)
Leczenie onkologiczne (zwiększona sztywność i zmniejszona elastyczność tkankowa)

Fizyczne przyczyny bolesnego współżycia

Blizna po pęknięciu krocza podczas porodu siłami natury- nie opracowana blizna przez fizjoterapeutkę uroginekologiczną może wywoływać ból podczas współżycia, aplikacji tamponu/kubeczka menstruacyjnego i siedzenia
Osłabiona trofika śluzówki pochwy w okresie okołomenopauzalnym
Obniżenie narządów miednicy mniejszej
Urazy kości guzicznej (upadki na pupę)

Psychologiczne i emocjonalne czynniki bólu

Przyczyny psychologiczne i emocjonalne występowania bólu w ciele są współistniejącymi elementami. Jeżeli jeden element zawiedzie, reszta również po pewnym czasie przestanie pracować w prawidłowy sposób.

Stres- podwyższone napięcie mięśniowe
Brak wypoczynku, zdrowego ruchu i higieny snu
Nieodpowiednia dieta, niewystarczająca podaż płynów
Zaburzony wzorzec oddechowy

Diagnostyka bolesnego współżycia

Diagnostykę bolesnego współżycia najlepiej rozpocząć od kontaktu z lekarką- ginekolożką.

W zależności od diagnozy i zaleceń można rozpocząć współpracę z innymi specjalistami z uwagi na to, że bolesne współżycie jest złożoną dysfunkcją, warto skontaktować się z: fizjoterapeutką uroginekologiczną, psycholożką/psychoterapeutką, seksuolożką Jeżeli zachodzi tak potrzeba można również skonsultować się z trenerką oddechu, dietetyczką, urolożką, onkolożką.

Jakie badania pomagają zidentyfikować przyczynę bólu?

W gabinecie fizjoterapeutycznym, aby zidentyfikować przyczynę bólu przeprowadzane jest badanie zewnętrzne dotyczące jamy brzusznej, miednicy struktur kostnych i miękkich oraz krocza i wewnętrzne- warstwa głęboka i powierzchowna dna miednicy, tak aby rozróżnić źródło pochodzenia bólu.

Badanie wewnętrzne (per vaginam) pozwala na ocenę napięcia struktur dna miednicy i prawidłowej jej aktywacji (aktywacja= napięcie mięśni dna miednicy i ich rozluźnienie, w połączeniu z oddechem).

Kiedy warto skonsultować się z lekarzem lub terapeutą?

Jeżeli doświadczasz, któregoś z wyżej wymienionych objawów. Penetracja wywołuje ból, wzrastające napięcie w całym ciele lub ból utrzymujący się kilka dni po stosunku, nie zwlekaj skontaktuj się ze specjalistą. Nie musisz akceptować bólu występującego podczas stosunku, ani rezygnować ze współżycia. Istnieje wiele narzędzi, dzięki którym można wyleczyć dysfunkcje seksualne.

Skuteczne metody leczenia bolesnego współżycia

Najważniejszym elementem leczenia bolesnego współżycia jest autoterapia- czyli to co pacjentka/pacjent wykonuje PO opuszczeniu gabinetu. W autoterapii zawiera się:

Zmiana nawyków
Aktywna i świadoma praca dnem miednicy
Redukcja stresu
Dobrze dobrana aktywność fizyczna
Trening oddechowy, uważności i relaksacja
Terapia manualna, masaże

bolesne współżycie

Praca ze specjalistą to tylko 1h w trakcie całego tygodnia. Aby osiągnąć efekt terapeutyczny należy wprowadzić zmiany do codziennego funkcjonowania. Jest to kluczowy i jednocześnie najtrudniejszy element w terapii.

Fizjoterapia uroginekologiczna – jak pomaga w redukcji bólu?

Fizjoterapia uroginekologiczna jest jednym z elementów leczenia bolesnego współżycia. W gabinecie naszym celem jest:

Obniżenie napięcia spoczynkowego dna miednicy i sąsiadujących struktur, przez pracę manualną, biofeedback, elektrostymulację, trening oddechowy, zróżnicowaną terapię blizny
Wprowadzenie bezpiecznych ćwiczeń, które nie będą zwiększały dyskomfortu
Instruktaż ćwiczeń do domu (autoterapia), tak aby pacjentka mogła kontynuować terapię również w domu

ból przy seksie

W gabinecie skupiamy się nie tylko na zmniejszeniu dolegliwości bólowych ale również nad leczeniem źródła bólu, przez zindywidualizowane podejście do pacjentki i w ścisłej współpracy z innymi specjalistami.

Terapia psychologiczna – wsparcie w radzeniu sobie z bólem

Ból podczas współżycia jest wielopłaszczyznową dysfunkcją dlatego też i leczenie wymaga kompleksowego podejścia. Praca z ciałem jest istotnym elementem terapii, jednak nie wolno zapominać o najistotniejszej części układanki jaką jest GŁOWA.

Stąd wsparcie psychologiczne, psychoterapeutyczne jest jak najbardziej wskazane. W przebiegu psychoterapii zmieniamy schematy poznawcze i przekonania dotyczące seksualności i jej przeżywania. Terapia behawioralna obejmuje techniki uważności i ćwiczenia umożliwiające poznanie własnego ciała. W ten sposób budujemy nowy obraz, jak może wglądać BEZ bolesny stosunek.

Lubrykanty – jak poprawiają komfort współżycia?

Istnieją różne sposoby na poprawę jakości i komfortu współżycia, jedną z nich jest korzystanie z lubrykantów. Odpowiednie nawilżenie jest szczególnie ważne w sytuacjach kiedy pierwotnie jest ono niewystarczające.

Dochodzi do tego w momencie nie wydolności lub usunięcie gruczołów Bartholiniego i w okresie okołomenopauzalnych. Korzystanie z lubrykantów w trakcie współżycia zminimalizuje mikrouszkodzenia podczas penetracji i dodatkowo zwiększy komfort i przyjemność.

Inne metody leczenia – farmakoterapia i interwencje medyczne

W niektórych wypadkach, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe i inne dolegliwości towarzyszące dysfunkcjom miednicy mniejszej rozważa się również zabiegi. Na początku terapii bolesnego współżycia, najlepiej najpierw podjąć działania wymagającej najmniejszej ingerencji- taki działaniem i pierwszą linią terapii będzie właśnie fizjoterapia uroginekologiczna.

Jest to również forma leczenia zachowawczego. Jeżeli okaże się ona być niewystarczająca lub zmiany będą wymagały dodatkowej interwencji należy udać się do lekarza. Każdy zabieg powinien być poprzedzony fizjoterapią (mówimy wtedy o prehabilitacji)

Przykładowe zabiegi; w przebiegu endomteriozy- usunięcie zmian endomterialnych, obniżeń narządów miednicy mniejszej- siatka lub taśmy, menopauzy- rewitalizacja pochwy.

Jak poprawić komfort współżycia?

Przywrócenie komfortu podczas współżycia dotyczy fizyczności jak i część psychiczną. Oczywiście obie te komponenty wpływają na siebie i są od siebie zależne.

Jednak ciężko osiągnąć spokój jeżeli współżycie sprawia fizyczny ból lub jeżeli jesteśmy w ciągłym lęku i stresie, ciało również będzie przejawiało tego objawy. Poprawa komfortu, to nie tylko praca ze specjalistami w gabinecie.

Kompleksowe podejście i wiedza, gdzie uzyskać pomoc jest istotnym elementem procesu leczenia, jednakże bez zmian w codziennym funkcjonowaniu nie uzyskamy satysfakcjonującego efektu terapeutycznego.

Sposoby na zmniejszenie bólu podczas stosunku

Dopasowanie pozycji (rotacja wewnętrzna), pozycja na jeźdźca (dająca większą kontrolę osobie siedzącej)
Nakładki na penisa/osoba penetrującą (ograniczające głębokość penetracji)
Praca z oddechem- uspokojenie układu nerwowego (warto zadbać o spokojnym rytm oddechowy i prowadzenie go przez nos)
Lubryknat
Stopniowa ekspozycja na bodziec (praca z dilatorami, zmiana rozmiarów po adaptacji do bodźca)

Znaczenie komunikacji w związku i wsparcia partnera

W terapii bolesnego współżycia komunikacja z partnerem/partnerką jest również istotną kwestią, dla obu stron. Dlatego warto wtajemniczyć drugą osobę na czym polega dysfunkcja, z którą się borykasz, aby mogła razem z Tobą uczestniczyć w procesie terapeutycznym.

Wsparcie i zrozumienie stwarza przestrzeń sprzyjającą zdrowieniu. Nie unikaj rozmowy, nie zostawiaj swojej/swojego partnerki/partnera w niewiedzy. Razem możecie więcej.

Kiedy warto skorzystać z pomocy specjalisty?

W sytuacjach kiedy odczuwasz ból podczas współżycia i nie wiesz w jaki sposób to zakomunikować lub jeżeli odczuwasz lęk przed odrzuceniem, niezrozumieniem. Spotkanie ze specjalistą pomoże Ci wyrazić swoje uczucia, tak aby nie skrzywdzić drugiej osoby, ale też żebyś czuła/czuł się zaopiekowana/zaopiekowany i wysłuchana/ wysłuchany.

Nie wstydź się prosić o pomoc. Im szybciej podejmiesz działania, tym sprawniej i szybciej będzie przebiegać proces leczenia.

bolesne współżycie ból przy seksie bolesny seks