Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co to jest endometrioza i w jaki sposób może wpływać na życie seksualne kobiet? Endometrioza to schorzenie, które dotyka miliony kobiet na całym świecie, jednak wciąż pozostaje często niezrozumiałe i bagatelizowane. Pomimo że jest to choroba ginekologiczna, jej wpływ sięga znacznie dalej, dotykając sferę intymności i satysfakcji seksualnej.
Czym jest endometrioza?
Endometrioza to choroba, która polega na występowaniu tkanki podobnej do błony śluzowej macicy (endometrium) poza jej jamą. Normalnie tkanka ta rośnie wewnątrz macicy i jest odrzucana podczas miesiączki. Jednak w przypadku endometriozy, tkanka endometrium rozwija się poza macicą, najczęściej wokół niej, ale także może dotyczyć innych narządów w miednicy mniejszej, takich jak jajniki, jajowody czy powłoki jamy brzusznej.
Ta nadmiernie rosnąca tkanka endometrium reaguje na hormony płciowe tak samo jak tkanka wewnątrz macicy, co oznacza, że podlega cyklowi menstruacyjnemu. Powoduje to, że ta tkanka podlega krwawieniu podczas miesiączki, co może prowadzić do powstawania guzków, torbieli, a nawet blizn i zrostów. Endometrioza może być bardzo bolesna i prowadzić do różnych objawów, w tym do bólów menstruacyjnych, bólów podczas stosunku, bólów miednicy, a także problemów z płodnością.
Objawy endometriozy
Endometrioza może powodować różnorodne objawy, które mogą być łagodne lub bardzo uciążliwe. Ważne jest zauważenie, że nasilenie objawów nie zawsze odpowiada stopniowi zaawansowania choroby. Niektóre kobiety z zaawansowaną endometriozą mogą mieć tylko niewielkie dolegliwości, podczas gdy inne z łagodnymi zmianami mogą doświadczać poważnych objawów. Poniżej znajdują się najczęstsze objawy endometriozy:
- Bóle menstruacyjne: To jedno z najczęstszych objawów endometriozy. Bóle mogą być bardzo silne i utrudniać codzienne funkcjonowanie.
- Bóle podczas stosunku (dyspareunia): Endometrioza może powodować bóle podczas współżycia seksualnego, co może prowadzić do problemów w życiu intymnym.
- Bóle miednicy: Kobiety z endometriozą mogą doświadczać przewlekłych bólów w okolicy miednicy, które mogą być związane z okresem menstruacyjnym lub występować również poza nim.
- Bóle w okolicy krzyża i pleców: Endometrioza może powodować bóle krzyża i pleców, które mogą być wynikiem napięcia mięśniowego lub innych zmian w obrębie miednicy.
- Bóle jelitowe: Endometrioza może prowadzić do bólów jelitowych, wzdęć, zaparć lub biegunki, szczególnie w czasie miesiączki.
- Zmiany w krwawieniu: Niektóre kobiety z endometriozą mogą doświadczać nieregularnych krwawień, obfitych miesiączek lub krwawienia międzymiesiączkowego.
- Bóle podczas oddawania moczu: Pacjentki, u których endometrioza zaatakowała pęcherz moczowy skarżą się na częstomocz, bolesne oddawanie moczu jak również uczucie parcia na pęcherz. Dodatkowo od czasu do czasu może się u nich również pojawić krew w moczu.
- Problemy z płodnością: Endometrioza może być związana z trudnościami w zajściu w ciążę u niektórych kobiet.
- Wahania nastroju
- Chroniczne zmęczenie
Warto zauważyć, że nie wszystkie kobiety z endometriozą doświadczają wszystkich objawów, a objawy mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz lokalizacji zmian endometrialnych.
Przyczyny endometriozy
Przyczyny endometriozy nie są w pełni zrozumiane, ale istnieją różne teorie, które mogą wyjaśnić jej powstawanie. Kilka czynników ryzyka i teorii etiologicznych zostało zidentyfikowanych, ale żadna z nich nie wyjaśnia w pełni, dlaczego endometrioza rozwija się u niektórych kobiet. Poniżej przedstawiamy najważniejsze teorie i czynniki ryzyka:
- Dziedziczność: Endometrioza może mieć skłonność do dziedziczenia, co sugeruje, że kobiety, których matki lub siostry cierpiały na endometriozę, mają większe ryzyko zachorowania na tę chorobę.
- Zaburzenia hormonalne: Nieprawidłowości w produkcji lub metabolizmie estrogenów mogą przyczyniać się do rozwoju endometriozy, ponieważ estrogeny wpływają na wzrost i regenerację tkanki endometrium.
- Zakażenia i zapalenia: Niektóre badania sugerują, że zakażenia bakteryjne lub zapalenia mogą być związane z rozwojem endometriozy, chociaż nie jest to jeszcze w pełni zrozumiane.
- Wady rozwojowe macicy
- Interwencje operacyjne np. cesarskie cięcie
- Wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki i krótkie cykle miesiączkowe
- Metaplazja tkankowa
- Zaburzenia układu immunologicznego: Nieprawidłowości w układzie odpornościowym mogą być związane z rozwojem endometriozy, gdyż nieprawidłowo działające komórki odpornościowe mogą nie usuwać komórek endometrium z miednicy
Warto zauważyć, że endometrioza jest chorobą wieloczynnikową, co oznacza, że wiele czynników może przyczynić się do jej rozwoju. Wielu badaczy uważa, że kombinacja różnych czynników genetycznych, immunologicznych, hormonalnych i środowiskowych może odgrywać rolę w powstawaniu tej choroby.
Diagnoza i leczenie endometriozy
Diagnoza endometriozy to proces, który często stanowi wyzwanie. Pacjentki często przechodzą przez wiele wizyt u różnych lekarzy przez lata, ponieważ choroba ta może być trudna do rozpoznania. Objawy endometriozy mogą być niejasne i łatwo je pomylić z innymi schorzeniami, co dodatkowo komplikuje diagnozę.
W związku z tym, nie wolno bagatelizować żadnych niepokojących objawów, takich jak silne bóle menstruacyjne, dyskomfort podczas stosunku czy problemy z płodnością. Warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem ginekologiem, zwłaszcza z takim, który specjalizuje się w leczeniu endometriozy. Opóźnienie w diagnozie i leczeniu może prowadzić do postępu choroby i zwiększenia ryzyka poważniejszych powikłań, takich jak trudności z zajściem w ciążę.
W diagnostyce endometriozy pierwsze kroki obejmują dokładny wywiad medyczny oraz wykonanie ultrasonografii dopochwowej, która może być uzupełniona o rezonans magnetyczny. W niektórych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie laparoskopii, a następnie badanie histopatologiczne pobranych próbek. Należy jednak pamiętać, że nawet najbardziej zaawansowane techniki diagnostyczne, takie jak laparoskopia, nie gwarantują wychwycenia wszystkich zmian endometrialnych.
Jak wygląda leczenie w przypadku stwierdzenia endometriozy?
Obecnie podstawą leczenia jest terapia farmakologiczna, której celem jest zahamowanie wpływu estrogenów na tkankę endometrialną w celu powstrzymania jej wzrostu i aktywności. Niestety, leczenie farmakologiczne nigdy nie spowoduje całkowitego zniknięcia ognisk zapalnych, ale może zmniejszyć ich aktywność i częstość występowania dolegliwości.
W przypadku pacjentek, które nie reagują na leczenie uzupełniające, takie jak farmakoterapia, zmiana diety i stylu życia, oraz terapia manualna, zaleca się leczenie operacyjne. W takich przypadkach zaleca się laparoskopowe usunięcie wszystkich ognisk endometriozy, torbieli, nacieków oraz zrostów, aby złagodzić dolegliwości.
Rola diety w leczeniu endometriozy
W terapii endometriozy odpowiednie odżywianie odgrywa kluczową rolę. Zbilansowana dieta może istotnie poprawić komfort życia pacjentek z endometriozą, skutecznie łagodząc wszelkie dolegliwości bólowe. Specjaliści ds. żywienia zalecają stosowanie zasad planu żywieniowego przeciwzapalnego, bogatego w istotne składniki odżywcze, takie jak witamina A, C, E, oraz minerały: cynk, potas, magnez, selen, wapń i żelazo.
Endometriozę mogą sprzyjać zaburzenia związane z nadmiarem estrogenu, dlatego należy ograniczyć produkcję tego hormonu oraz ułatwić jego usuwanie. W tym celu zaleca się spożywanie produktów bogatych w błonnik.
Dodatkowo nadmierna produkcja wolnych rodników może przyczynić się do rozwoju choroby, dlatego stosowanie antyoksydantów jest kluczowe w celu zahamowania tego procesu. W tym celu zaleca się wybieranie produktów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3.
Wskazane produkty w diecie dla osób z endometriozą obejmują:
- świeże owoce i warzywa,
- niskotłuszczowy nabiał,
- pełnoziarniste produkty zbożowe,
- strączki,
- soję i jej przetwory,
- chude rodzaje mięsa,
- tłuste ryby (np. makrela, śledź, łosoś, sardynki, tuńczyk),
- oliwę z oliwek, olej lniany, orzechy, nasiona,
- jaja
Plan żywieniowy w endometriozie powinien być oparty na zasadach zdrowego odżywiania. Należy zadbać o zróżnicowanie diety, jednocześnie uwzględniając indywidualne potrzeby wynikające z ewentualnych innych chorób.
Do produktów, których należy unikać, należą między innymi wysoko przetworzone produkty spożywcze zawierające niezdrowe tłuszcze trans, czerwone mięso, produkty z pszennej mąki, kofeina oraz alkohol.
Jak endometrioza wpływa na płodność kobiety?
Endometrioza może znacząco wpływać na płodność kobiety, chociaż nie wszystkie kobiety z endometriozą będą miały problemy z zajściem w ciążę. Jednakże istnieje kilka mechanizmów, przez które endometrioza może wpływać na płodność:
- Uszkodzenie jajników i jajowodów: Zmiany endometrialne mogą powodować zrosty i blizny w obrębie jajników i jajowodów, co może utrudniać transport jajeczka do jamy macicy oraz zapłodnienie.
- Zaburzenia hormonalne: Endometrioza może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, w tym nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym oraz w produkcji i metabolizmie hormonów płciowych, co może negatywnie wpływać na owulację i cykl miesiączkowy.
- Zmiany w środowisku macicy: Zmiany endometrialne mogą prowadzić do zaburzeń w środowisku macicy, które mogą utrudniać implantację zarodka i rozwój ciąży.
- Zwiększone stężenie substancji prozapalnych: Endometrioza może prowadzić do wzrostu stężenia substancji prozapalnych w organizmie, co może negatywnie wpływać na zdrowie jajników, jajowodów i macicy.
- Zaburzenia immunologiczne: Endometrioza może prowadzić do zaburzeń w układzie odpornościowym, co może wpływać na proces implantacji zarodka i jego rozwój
Warto zauważyć, że wpływ endometriozy na płodność może być różny u różnych kobiet i zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz jej lokalizacji. Niektóre kobiety z endometriozą mogą mieć trudności z zajściem w ciążę, podczas gdy inne mogą mieć zdolność do naturalnego poczęcia dziecka.
Dla wielu kobiet z endometriozą może być konieczna pomoc medyczna, aby zajść w ciążę, na przykład poprzez leczenie farmakologiczne, inseminację, zapłodnienie in vitro (IVF) lub inne techniki wspomaganego rozrodu.
Dlatego też, jeśli kobieta cierpiąca na endometriozę ma trudności z zajściem w ciążę, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem specjalistą od zdrowia reprodukcyjnego w celu ustalenia najlepszych opcji leczenia.
Wpływ endometriozy na zdrowie seksualne kobiety
Endometrioza może znacząco wpływać na seksualność kobiet, zarówno poprzez bezpośrednie objawy bólowe, jak i skutki emocjonalne związane z chorobą. Objawy bólowe, takie jak ból w obrębie miednicy, mogą prowadzić do dysfunkcji seksualnej, w tym do dyspareunii, czyli doświadczania bólu podczas stosunków seksualnych.
Obecność dyspareunii wiąże się z pogorszeniem jakości życia seksualnego, a także z niedosytem w relacjach i funkcjonowaniu psychologicznym. Osoby cierpiące na endometriozę często doświadczają także objawów depresji, które mogą dodatkowo pogarszać ich funkcjonowanie seksualne.
Dlaczego boli nas podczas seksu kiedy cierpimy na endometriozę?
Ból podczas stosunku seksualnego (dyspareunia) jest jednym z powszechnych objawów endometriozy, ale przyczyny tego bólu mogą być różnorodne i złożone.
Endometrioza może prowadzić do powstawania zrostów i blizn w obrębie miednicy, które mogą utrudniać elastyczność i ruchomość narządów płciowych, co może powodować dyskomfort lub ból podczas penetracji.
Ponad to długotrwałe doświadczanie bólu związane z endometriozą może prowadzić do wzmożonego napięcia mięśni miednicy, co może utrudniać relaksację mięśni podczas stosunku i powodować dyskomfort lub ból.
Endometrioza może prowadzić do powstawania ognisk tkanki endometrialnej w okolicach narządów płciowych, co może powodować ból podczas penetracji. Endometrioza może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, które mogą wpływać na wilgotność pochwy i elastyczność tkanek, co może powodować dyskomfort lub ból podczas stosunku.
W przypadku problemów z naturalnym nawilżeniem warto sięgnąć po sprawdzone i dobrej jakości lubrykanty. Zmniejszając tarcie redukują możliwość nieprzyjemnych otarć i dodatkowego bólu.
Kobiety z endometriozą często odczuwają spadek satysfakcji z życia seksualnego w porównaniu do zdrowych kobiet. Choć różne badania wskazują, że są one mniej zadowolone z kontaktów seksualnych niż kobiety bez endometriozy, to jednak niekiedy ich poziom zadowolenia jest wyższy niż u kobiet z innymi zaburzeniami ginekologicznymi, zwłaszcza jeśli występuje u nich przewlekły ból miednicy mniejszej.
Kobiety z endometriozą często doświadczają obniżonego pożądania seksualnego, dyskomfortu w obrębie miednicy, oraz odczuwają mniej intensywne i mniej satysfakcjonujące orgazmy.
Po stosunku seksualnym mogą czuć się mniej zrelaksowane i zadowolone. Partnerzy tych kobiet niekoniecznie odbijają te same negatywne odczucia w zakresie funkcjonowania seksualnego, co może prowadzić do niezrozumienia i konfliktów w relacji.
Wszystkie te czynniki sprawiają, że endometrioza może znacznie wpływać na życie seksualne kobiet, prowadząc do obniżenia satysfakcji z kontaktów seksualnych i pogorszenia jakości życia intymnego.
W związku z tym, ważne jest zapewnienie wsparcia i odpowiedniego leczenia zarówno osobom dotkniętym chorobą, jak i ich partnerom, aby wspólnie radzić sobie z tym trudnym wyzwaniem.
W sypialni z endometriozą
W przypadku bólu związanego z endometriozą, sięgnięcie po inne formy aktywności seksualnej niż penetracyjne może być korzystne z kilku powodów:
- Ograniczenie dyskomfortu: Dla osób cierpiących na endometriozę, penetracja może być bolesna lub nieprzyjemna. Inne formy aktywności seksualnej, takie jak gry wstępne, mogą pozwolić na cieszenie się intymnością bez konieczności doświadczania bólu.
- Różnorodność doznań: Wykorzystanie różnych technik masażu czy stymulacji zewnętrznej może otworzyć nowe możliwości doznań i przyjemności seksualnej dla obu partnerów. Skupienie się na innych obszarach ciała niż genitalia może być równie satysfakcjonujące i tworzyć głębsze więzi emocjonalne.
- Relaksacja i odprężenie: Aktywności seksualne oparte na masażu mogą przynieść relaksację i odprężenie, co może pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego i łagodzeniu dyskomfortu związanego z endometriozą.
- Zwiększenie intymności: Odkrywanie nowych form aktywności seksualnej może prowadzić do zwiększenia intymności i zbliżenia emocjonalnego między partnerami. Skupienie się na wzajemnej eksploracji i delikatnej stymulacji może wzmacniać więź partnerską.
- Dostosowanie do potrzeb: Ważne jest, aby partnerzy komunikowali się ze sobą i dostosowywali swoje działania do potrzeb i preferencji partnera z endometriozą. Wybieranie form aktywności seksualnej, które są przyjemne i komfortowe dla obojga, może poprawić jakość życia seksualnego i intymność w związku.
Bibliografia:
Sroślak K., Ziętalewicz U., Pyrcz P., Wpływ endometriozy i metod jej leczenia na jakość życia i funkcjonowanie seksualne kobiet - przegląd badań (2017), Przegląd Seksualny,1,49,17-24
Radomski D., Jarząbek G., Pawlaczyk M., Friebe Z., Występowanie dyspareunii u kobiet z endometriozą (2006), Seksuologia Polska, 4,1, 13-15
