Transpłciowość to jedno z pojęć z przedrostkiem trans, z którymi spotykamy się w kontekście szeroko rozumianej seksualności. Wiele z tych terminów jest stosowanych zamiennie, przez co w środowisku społecznym powstaje wiele nieporozumień i sprzecznych informacji. Czym dokładnie jest transpłciowość i co ją charakteryzuje?

Co to jest transpłciowość?

Transpłciowość to ogólne pojęcie określające grupę osób, które posiadają tożsamość i ekspresję płciową odmienną niż ta przypisana im w momencie narodzin. Przeciwieństwem transpłciowości jest cispłciowość, określająca osoby z tożsamością i ekspresją zgodną z tą przypisaną im podczas porodu. Oznacza to, że osoba, która ma biologiczne cechy kobiece, czuje się kobietą i przejawia kobiece cechy tożsamościowe. Tak samo jest w przypadku mężczyzn.

Na tożsamość płciową składają się zachowania, samopoczucie i środki ekspresji powszechnie przypisane danej płci. To m.in. ubrania, fryzura, sposób bycia i zachowania. Tożsamość płciowa może mieć cztery różne postaci: 

• męską, 

• kobiecą, 

• męską i kobiecą jednocześnie,

• ani męską, ani kobiecą.

Tożsamości płciowej nie należy mylić z orientacją seksualną, która jest względnie trwałym emocjonalnym, romantycznym i seksualnym pociągiem do osób o określonej płci. Oznacza to, że osoby trans mogą mieć zarówno orientację heteroseksualną, homoseksualną, biseksualną, jak i panseksualną.

Jak przejawia się transpłciowość?

Odmienność osób transpłciowych może przejawiać się na wiele sposobów. Polega to m.in. na  przekraczaniu granic płci w zakresie identyfikacji płciowej poprzez odmienne od ogółu postrzeganie siebie w aspekcie społeczno-kulturowym. To również specyficzna ekspresja płciowa polegająca np. na noszeniu ubrań płci przeciwnej lub unisex.

Osoby transpłciowe często posiadają również zainteresowania płci przeciwnej lub zachowują się w sposób kulturowo przypisany do odmiennej płci. Zdarza się też, że wykazują pragnienie posiadania ciała męskiego, żeńskiego lub nieokreślonego.

Najpopularniejsze rodzaje transpłciowości

Poza podziałem osób transpłciowych zgodnie z identyfikacją płciową na kobiety, mężczyzn i osoby niebinarne (nieokreślone), można wyróżnić jeszcze takie zjawiska jak transseksualizm, transwestytyzm, transgenderyzm oraz interseksualność z dysforią płciową.

Osoby transseksualne wykazują pragnienie posiadania ciała płci przeciwnej do posiadanej od urodzenia. Zazwyczaj identyfikacja i ekspresja płciowa są zgodne z oczekiwaniami względem swojego ciała. Transseksualizm wyklucza też bycie osobą niebinarną. Możliwe jest zatem utożsamianie się z byciem kobietą w przypadku posiadania ciała męskiego od urodzenia i odwrotnie. Zawsze jednak jest to płeć przeciwna do genitalnej.

Transwestytyzm i transgenderyzm

Osoby transwestytyczne wykazują czasową potrzebę przynależności do płci przeciwnej i wyrażania odmiennej ekspresji płciowej. To również potrzeba bycia traktowanym jak osoby płci odmiennej niż przypisana. Transwestytyzm dotyczy głównie mężczyzn. Przypadki tego zjawiska u kobiet należą do rzadkości.

Transgenderyzm charakteryzuje się nie tylko poczuciem i ekspresją płci odmiennej, ale również występowaniem chęci i potrzeby ingerencji w aspekty cielesne wskazujące na płeć. To również funkcjonowanie i zachowania zgodne z płcią odmienną niż biologiczna, choć  z pozostawieniem pewnych charakterystycznych cech posiadanej płci. Przykładowo, osoba transgenderowa może być kobietą, która chce pozostawić męskie genitalia lub preferuje, aby określano ją jako osobę niebinarną. Inne nazewnictwo osób transgenderowych to m.in. agender, bigender, intergender, demiboy czy demigirl.

Interseksualizm z dysforią płciową

Osoby interseksualne odczuwające znaczny dyskomfort w związku z posiadaną konkretną płcią biologiczną (dysforia płciowa) to osoby, które mają wrodzone wady w obrębie narządów płciowych lub części ciała charakterystycznych dla danej płci. Wyróżnia je brak akceptacji dla przypisanej im podczas porodu płci.

Do osób interseksualnych nie zalicza się takich, które akceptują swoją odmienność fizjonomiczną. Warunkiem zaliczenia ich do grona transpłciowych jest występowanie ekspresji płciowej odmiennej niż biologiczna. Szacuje się, że w całym społeczeństwie osób transpłciowych we wszystkich wymienionych odmianach jest około 1%.