Seksualność mimo upływu lat i coraz większej świadomości ludzi niestety w Polsce wciąż jest tematem tabu. Nie wspominając już o seksualności osób z niepełnosprawnościami, która niemalże w ogóle nie istnieje.
Według edukatorki seksualnej dr Długołęckiej, życie seksualne ma ogromny wpływ na funkcjonowanie człowieka, między innymi wpływa ono na: poczucie autonomii, wolności, decyzyjności, intymności, ale też stawiania granic i mówienia o swoich potrzebach.
Rodzaje niepełnosprawności
-
Pierwszy rodzaj niepełnosprawności, jaki możemy wyróżnić, to choroby neurologiczne, czyli dotyczące układu nerwowego. Zaliczamy do nich: epilepsję (pospolicie nazywaną padaczką), stwardnienie rozsiane, autyzm (w tym zespół Aspergera), mózgowe porażenie dziecięce, chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera i demencję, udar mózgu.
-
Drugi to niepełnosprawność ruchowa, czyli obniżenie zdolności motorycznych ciała. Obejmuje następujące stany: brak kończyn lub ich części (niewykształcone w życiu płodowym lub amputowane na skutek choroby, wypadku), uszkodzenia układu nerwowego (np. paraplegia, tetraplegia), niepoprawne uformowanie szkieletu, uszkodzenia stawów (np. w przebiegu chorób reumatycznych, uprawianych sportów).
-
Trzeci z kolei to niepełnosprawność intelektualna. Charakteryzuje się obniżeniem ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego i brakach w obrębie zachowań przystosowawczych. Przykładowe jednostki chorobowe z towarzyszącą niepełnosprawnością intelektualną to mózgowe porażenie dziecięce, zespół Bräha-Kauffmanna, zespół Downa, zespół łamliwego chromosomu X.
-
Do innych rodzajów niepełnosprawności możemy zaliczyć: nowotwory, otyłość, choroby rzadkie/genetyczne, choroby psychiczne, choroby układu oddechowego i układu krążenia, choroby układu moczowo-płciowego, niepełnosprawność narządu wzroku, schorzenia metaboliczne, niepełnosprawność słuchu i/lub mowy.
Na czym polega rehabilitacja seksualna?
Swoje początki miała ona w latach 70 XX. w. w USA. Z tej formy terapii korzystali wtedy weterani z Wietnamu, którzy nabyli niepełnosprawność ruchową. Dzięki takiej rehabilitacji istnieje szansa na możliwość wyrównania szans w funkcjonowaniu seksualnym osób z różnego rodzaju ograniczeniami. Jej celem jest również leczenie i minimalizowanie zaburzeń seksualnych, które wynikają z choroby czy też doświadczonego urazu. W tym zakresie bardzo ważna jest psychoedukacja w zakresie satysfakcji seksualnej, wypracowanie nowych technik i sposobów czy form ekspresji, które będą uwzględniały ograniczenia i możliwości.
Rehabilitacja seksualna głównie kojarzy nam się z aspektem medycznym, jednak jest to zdecydowanie szerszy kontekst, który ma podłoże psychologiczne i obejmuje pracę nad emocjami, myślami oraz zaburzeniami własnej samooceny.
Ciekawym zjawiskiem u osób niepełnosprawnych ruchowo jest pojawianie się nowych punktów erogennych, czyli neuroplastyczność. Polega ona na zwiększenie odczuwania przyjemności seksualnej w obszarach, które zachowały czucie.
Seksualność osób z niepełnosprawnościami
Podniecenie fizyczne jest możliwe, dzięki dwóm drogom: psychogennej (wywołanej fantazjowaniem lub bodźcami wzrokowymi) i odruchowej (wynikające z kontaktu fizycznego okolicy genitalnej). W prawidłowych warunkach te drogi współdziałają ze sobą. Podczas podniecenia psychogennego informacja przekazywana jest z mózgu poprzez rdzeń kręgowy do nerwów okolicy genitalnej. Pacjenci po urazie powyżej poziomu Th11 zazwyczaj nie miewają erekcji ani lubrykacji psychogennych.
Jeśli przykładowo u kobiety doszło do całkowitego urazu kręgosłupa, to mimo to może ona osiągnąć orgazm przez stymulację łechtaczki, szyjki macicy czy pochwy, nawet jeśli uraz rdzenia kręgowego dotyczy jednego obszaru, to funkcjonowanie innych może zostać zachowane. Może być tak, że zajmie to dużo więcej czasu, dlatego tutaj naprzeciw wychodzą pomagające w stymulacji gadżety erotyczne czy rampy, które ułatwiają stosunek.
Osobiście podczas rehabilitacji seksualnych bardzo często sięgam po metodę umiejętności poznania i rozpoznania stref erogennych, czyli do mapowania ciała. Bardzo duży nacisk jednak kładę również na edukowanie - nawiązywanie relacji, budowanie własnego wizerunku czy asertywności.
Warto pamiętać, że osoby z niepełnosprawnością potrzebują nie tylko rehabilitacji i wsparcia, ale przede wszystkim równości w społeczeństwie i braku wykluczenia w kontekście zdrowia seksualnego. Seksualność jest w naszej głowie.
Na czym polega Kinezyterapia?
Coraz częściej przy rehabilitacji seksualnej wykorzystuje się masaże, akupresurę i hydroterapię. Wszystkie te metody polegają na delikatnym ćwiczeniu ciała pacjenta, które ma na celu odbudowanie jego siły. Wbrew pozorom nie jest to zwykły masaż. Pozwala on nie tylko odprężyć organizm, ale także usprawnić go i zregenerować. W dotyku kinezyterapeutycznym jest pełne zaangażowanie pacjenta przy pomocy terapeuty.
Barbara Płaczek
