W obecnych czasach aktywność w internecie, przeglądanie treści oraz posiadanie kont na portalach społecznościowych i innych jest na porządku dziennym. Nie tylko nastolatkowie, ale także i dzieci płynnie poruszają się w internecie. Wszystko to sprawia, że mogą być narażone na grooming. Czym jest to zjawisko i jak chronić przed nim dzieci?
Definicja i zrozumienie groomingu
Jednym z negatywnych zjawisk aktywnego korzystania z internetu jest grooming. Definiuje się go jako wykorzystanie i manipulowanie dzieci poprzez stosowanie zaawansowanych technik psychologicznych, manipulacyjnych oraz emocjonalnych.
W przypadku takiego zachowania w stosunku do dzieci mowa jest o child groomingu. Jest to szczególnie duże zagrożenie, które wpływa na bezpieczeństwo najmłodszych. Jest wyzwaniem zarówno dla rodziców, jak i służb.
Grooming - co oznacza ten termin?
Słowo groom z angielskiego tłumaczone jest jako pielęgnowanie, przygotowywanie, czy też dbanie. W odniesieniu do postępowania w internecie grooming jest pielęgnowaniem relacji z drugą osobą, najczęściej właśnie dzieckiem.
To proces długi i złożony, który ma na celu wzbudzić pełne zaufanie dziecka do osoby, która znajduje się po drugiej stronie ekranu. Celem tworzenia takiej relacji zazwyczaj jest chęć wykorzystania seksualnego w formie bezpośredniej, jak i do zachęcenia ofiary do wysyłania nagich zdjęć, czy nagrywania siebie i konkretnych zachowań.
Później takie materiały mogą być wykorzystane między innymi do tworzenia dziecięcej pornografii.
Proces child groomingu - jak przebiega?
Zdobycie zaufania dziecka jest procesem długotrwałym. Budowanie z nim relacji jest trudne i wymaga zaangażowania sprawcy. Z reguły pierwszy etap to zaprzyjaźnienie się. Rozmowy są luźne, bez podtekstów, czy tematyki erotycznej. Nawiązują do codzienności, problemów oraz pasji i hobby.
Aby jednak móc nawiązać rozmowę z dzieckiem, czy nastolatkiem, przestępca najpierw zbiera informacje na temat zainteresowań na podstawie informacji zamieszczanych na portalach społecznościowych. Wraz z czasem, kontakt się zacieśnia, a zaufanie dziecka do osoby w Internecie rośnie.
Skutkuje to między innymi powierzaniem osobom nieznajomym swoich problemów, sekretów, a także poufnych informacji. Sprawca dąży także do odizolowania swojej ofiary od rodziny, przyjmuje więc rolę partnera, czyli chłopaka lub dziewczyny, czy opiekuna.
Kolejnym etapem jest wysyłanie dziecku materiałów pornograficznych oraz wplatanie w wątek rozmowy tego tematu, poprzez przykładowo wysłanie lub proszenie o nagie zdjęcia
Mechanizm child groomingu - jakie są działania sprawcy?
Pozyskanie bliskiej i intymnej więzi z dzieckiem, czy nastolatkiem nie jest takie proste. Dlatego sprawcy wykorzystują wiele technik psychologicznych i manipulacyjnych, a do całego procesu uwodzenia bardzo rzetelnie się przygotowują.
Są to przede wszystkim udawanie wieku zbliżonego do wieku ofiary, udawanie płci, miejsca zamieszkania i pochodzenia, zainteresowań i hobby. Ponadto sprawcy często udają zrozumienie problemów, wspierają ofiary, nie krytykując. Wysyłanie w kierunku dziecka tylko pozytywnych komunikatów pozwala na zacieśnianie więzi.
Ponadto przestępcy uciekają się także do wymyślania problemów, które są podobne do tych, z którymi aktualnie mierzy się dziecko i zwierzania się z nich przez co wzbudzają jeszcze większe poczucie zrozumienia. Jeżeli sprawca osiągnął swój cel, czyli zyskał przywiązanie emocjonalne ofiary do swojej osoby, to zaczyna wplatać wątki seksualne.
Do innych technik, jakie stosują przestępcy, zalicza się także groźby, szantaż, obrażanie się na ofiarę, czy udawanie zranionego i żądanie konkretnych działań zazwyczaj właśnie o charakterze erotycznym, które mają potwierdzić zaangażowanie dziecka w tę relację. Ofiara, bojąc się utraty przyjaciela, zazwyczaj zgadza się na tego rodzaju prośby.
Zachowania groomingu - jak je rozpoznać?
Grooming jest procesem bardzo złożonym i zajmującym dużo czasu. Dlatego też może być bardzo trudno go rozpoznać. Początkowa rozmowa rzadko kiedy wzbudza jakiekolwiek podejrzenia. Jednak rodzice powinni znać pewne symptomy, które mogą świadczyć, że dziecko może być ofiarą tego przestępstwa.
Przede wszystkim zmiana w zachowaniu dziecka, taka jak wycofanie się z życia rodzinnego oraz społecznego poprzez unikanie kontaktów z przyjaciółmi i odizolowanie się, a także nagłe zmiany nastroju. Najczęściej dziecko, które było agresywne, zbuntowane, nagle staje się spokojne, lub odwrotnie, ułożony nastolatek ma problemy z emocjami, agresją, czy też wykazuje zachowania depresyjne.
Niepokój powinna wzbudzić takie zwiększona częstotliwość korzystania z telefonu, która wskazuje na rozmowy, nie przeglądanie stron, nieznane prezenty pojawiające się u dziecka, a także wzmożona ostrożność w przypadku przychodzących wiadomości na telefon i chęć ich ukrywania.
Grooming w internecie - uwodzenie dzieci online
Uwodzenie i wykorzystanie nieletnich z użyciem internetu to przestępstwo, które ma charakter seksualny. Narażone są na niego zarówno małe dzieci, jak i nastolatkowie aktywnie korzystający z internetu i portali społecznościowych.
Dzieci online - jak są zagrożenia?
Niestety wszechobecny dostęp do internetu, wymiana informacji poufnych, dodawanie zdjęć oraz podejmowanie kontaktów z osobami, których nie zna się osobiście, stwarza mnóstwo zagrożeń dla dzieci.
Przede wszystkim należy zachować dużą ostrożność w publikacji informacji. Rodzice nie powinni udostępniać zdjęć swoich dzieci, na których widać ich twarze, jak spędzają wspólnie czas oraz gdzie najczęściej przebywają.
Należy edukować od najmłodszych lat, jakimi informacjami można dzielić w sieci, jakich lepiej nie podawać oraz przede wszystkim zwrócić uwagę dzieciom na kontakty i rozmowy z osobami, których nie znają i z którymi nigdy wcześniej się nie widzieli.
Uwodzenie dzieci w sieci - jakie są metody?
Sprawcy, którzy szukają swoich ofiar posługują się wyszukanymi i specjalistycznymi metodami naukowymi, które wykorzystują psychologię. Zalicza się do nich przede wszystkim manipulację.
Obejmuje ona głównie bardzo precyzyjne czytanie emocji dzieci i nastolatków i wykorzystanie do zdobycia zaufania i osiągania nieetycznych celów. Co więcej, przestępcy posługują się kłamstwem, kontrolowaniem, stosują techniki, które odizolowują ofiarę od rodziny i znajomych.
Dlatego też sprawcy odznaczają się dużą charyzmą, wiedzą, zdolnościami interpersonalnymi oraz dwulicowością.
Grooming - jak paść ofiarą w sieci?
Sprawcy wybierając swoją ofiarę kierują się kilkoma zasadami. Przede wszystkim to dzieci i nastolatkowie, którzy szukają w sieci znajomości, czują się samotne oraz odrzucone i czują silną potrzebę akceptacji najczęściej stają się ofiarami.
Podobnie jak osoby z niską samooceną oraz bez edukacji i świadomości na temat zagrożeń występujących w internecie. Co więcej, dostęp do informacji o wieku, hobby, problemach, zainteresowaniach, którymi dzieci i młodzież dzielą się na forach publicznych także ułatwia nawiązanie pierwszego kontaktu sprawcy z ofiarą.
Sprawca groomingu - profil i metody działania
Jak już zostało wspomniane sprawcami groomingu są osoby wykształcone i inteligentne, które posiadają wiedzę z zakresu technik manipulacji. Metody działania i zdobywania zaufania ofiary są różne, w zależności od konkretnej relacji.
Cel osoby stosującej grooming - zdobywanie zaufania dziecka
Głównym celem groomingu jest zdobycie zaufania dziecka i uzależnienie emocjonalne. Dzięki zbudowaniu bliskiej relacji i silnej więzi, sprawca może przystąpić do działania o charakterze seksualnym. Zazwyczaj początkowo delikatnie wprowadza ten temat w rozmowy, po czym realizuje swój plan, którym jest wykorzystanie bezpośrednie fizyczne lub pośrednie.
Sprawca prosi dziecko - jakie są typowe prośby?
Jeżeli relacja z ofiarą jest bliska, a zaufanie dziecka zostało zdobyte, to sprawca zaczyna realizować swoje zamierzenia. Początkowo mogą to być wtrącenia o charakterze erotycznym, a następnie dziecko może zostać poproszone o wysłanie swojego zdjęcia w bieliźnie, bez bielizny, lub zrobienie i wysłanie zdjęcia konkretnej części ciała.
Co więcej, poza samymi zdjęciami sprawca może poprosić o nagranie krótkich bądź dłuższych filmików w bieliźnie bądź nago, a także wykonywanie wskazanych czynności na tym filmie.
Manipulacja i wykorzystanie - uzależnienie i kontrola ofiary
Aby uzyskać swój cel i zdobywać zdjęcia lub inne materiały o charakterze erotycznym, sprawcy często sięgają po manipulację.
Jeżeli są w posiadaniu intymnych sekretów i informacji o ofierze lub posiadają już jakieś jej nagie zdjęcie, to często wykorzystują je do kontroli ofiary. W zamian za nieujawnianie tych zdjęć chcą więcej. W takiej sytuacji ofiara jest w pełni kontrolowana.
Zapobieganie groomingowi - jak chronić dziecko?
Internet stwarza wiele możliwości, ale też i zagrożeń. Dlatego rodzice powinni wiedzieć nie tylko jak rozpoznać grooming, ale też jak chronić przed nim dzieci. Dzięki temu można skutecznie ograniczyć niebezpieczeństwo w sieci.
Chronić dziecko przed groomingiem - jakie są skuteczne metody?
Najskuteczniejszą metodą ochrony dziecka przed groomingiem i innymi niebezpieczeństwami w internecie, jest edukacja i rozmowa. Rodzice powinni otwarcie rozmawiać z dziećmi o aktywności online, zagrożeniach, jakie zachowania innych osób powinny wzbudzić ich czujność oraz jak postępować w takich przypadkach.
Zaufanie dziecka - jak je budować, aby zapobiegać groomingowi?
Oczywiście, aby móc szczerze rozmawiać z własnym dzieckiem konieczna jest zdrowa i bliska relacja. Dziecko zawsze powinno czuć, że może przyjść do rodzica z każdym problemem, że zostanie wysłuchane, a nie osądzone. Otwarte i swobodne rozmowy to podstawa tego, aby dziecko miało do rodziców zaufanie i chciało dzielić się z nimi swoimi problemami.
Kodeks postępowania karnego - jak prawo chroni przed groomingiem?
Oczywiście grooming jest poważnym przestępstwem, za którego popełnienie grożą konkretne kary określone w kodeksie karnym. Każdy kontakt o charakterze seksualnym z osobą nieletnią jest przestępstwem, także jeżeli nie doszło do bezpośredniego spotkania.
Internet daje ogromne możliwości, ale też stwarza wiele zagrożeń dla dzieci i młodzieży. Bez wątpienia należy do nich grooming, czyli uwodzenie i zdobywanie zaufania dzieci w celu wykorzystania ich seksualnie. Warto zatem edukować, uświadamiać oraz rozmawiać z dziećmi, aby wiedziały, kiedy kontakty z osobami nieznajomymi mogą być niebezpieczne.
