Wirus HIV jest jednym z groźniejszych dla zdrowia i życia ludzkiego. Choroba powoduje duże zmiany w organizmie człowieka. Z tego powodu warto znać jej objawy, aby móc szybko rozpocząć leczenie. Kluczowe jest także przestrzeganie zasad profilaktyki.
Czym jest HIV?
HIV - human immunodeficiency virus to wirus nabytego niedoboru odporności. Negatywnie wpływa na układ odpornościowy osoby zakażonej i jest chorobą przewlekłą oraz nieuleczalną. HIV atakuje białe krwinki, które zlokalizowane są w szpiku kostnym, krwi, przewodzie pokarmowym oraz ośrodkowym układzie nerwowym. Przebieg choroby u każdej zakażonej osoby może wyglądać inaczej, ponieważ jest to indywidualna kwestia organizmu. Co się zatem dzieje, gdy ktoś ma HIV?
Różnice między AIDS a HIV
Przez wiele osób HIV i AIDS są pojęciami używanymi zamiennie. Jednak należy być świadomym, że nie są to te same choroby. Owszem są ze sobą bezpośrednio powiązane, jednak ich definicje trzeba rozróżnić. To, co jest istotne, to fakt, że AIDS jest końcowym etapem zakażenia HIV.
Oznacza najbardziej zaawansowane stadium HIV. Jest to stan, w którym układ odpornościowy osoby chorej jest już praktycznie całkowicie zniszczony. Warto także być świadomym, że każda osoba zakażona wirusem HIV prędzej czy później będzie zmagać się z AIDS.
Jednak wczesne rozpoznanie zakażenia wirusem oraz podjęte leczenie może odwlec ten etap choroby nawet o kilkadziesiąt lat.
HIV-1 i HIV-2 - typy wirusa
Rozróżnia się dwa podstawowe typy wirusa HIV. HIV-1 to odmiana, która stanowi większość zakażeń na świecie. Bardzo łatwo się przenosi i jest wysoce zakaźny. Z kolei HIV-2 występuje dużo rzadziej, a co więcej sam rozwój choroby jest dużo wolniejszy. Zazwyczaj diagnozowany jest w Afryce Zachodniej.
Jak dochodzi do zakażenia HIV?
Istnieją trzy główne drogi, przez które można zarazić się wirusem HIV. Są to konkretne zachowania i czynniki ryzyka, które umożliwiają na łatwe wniknięcie wirusa do organizmu. Dlatego tak kluczowe jest zachowanie higieny oraz zasad profilaktyki. Kiedy dokładnie można się zarazić HIV?
Drogi zakażenia - kontakty seksualne, krew, zakażenie wertykalne
Najczęściej do zakażenia wirusem HIV dochodzi w czasie kontaktów seksualnych z osobą chorą bez stosowania zabezpieczenia, czyli prezerwatyw. Są one jednym z najbardziej skutecznych sposobów na ograniczenie ryzyka zakażenia HIV w czasie seksu.
Oczywiście należy mieć na uwadze, że prezerwatywa powinna pochodzić ze sprawdzonego źródła, być właściwie założona oraz posiadać odpowiedni atest. Wirus może się rozprzestrzeniać zarówno w czasie seksu waginalnego, jak i analnego, a także oralnego. W przypadku tego ostatniego ryzyko zakażenia jest znacznie mniejsze.
Kolejną drogą zakażenia jest bezpośredni kontakt z krwią osoby chorej. Zarazić się można więc poprzez używanie niesterylnych igieł. Najczęściej do zakażenia dochodzi w przypadku korzystania ze wspólnych igieł w czasie zażywania narkotyków, czy też wielokrotne używanie igieł w nie profesjonalnych salonach tatuażu i piercingu.
Do zakażenia HIV może dojść także w czasie ciąży przez łożysko oraz w trakcie porodu i okresu karmienia piersią, jeżeli matka dziecka choruje na HIV. Jest to zakażenie wertykalne.
Ryzyko zakażenia HIV w różnych grupach społecznych
Obecnie nie wyróżnia się szczególnie grup społecznych, w których dochodzi częściej do zakażeń HIV. Istnieją bowiem czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo zakażenia bez względu na status społeczny.
Przede wszystkim największe ryzyko zakażenia stanowią przypadkowe i liczne kontakty seksualne bez zabezpieczenia, a także częste zażywanie narkotyków dożylnie bez uwzględnienia zasad higieny i sterylności. Osoby zmagające się z chorobą HIV pochodzą zatem z różnych grup społecznych. Każda osoba chora dowiadująca się o diagnozie zadaje sobie pytanie, ile można żyć z HIV.
Objawy zakażenia HIV
Wirus HIV jest dość specyficzną chorobą, która może być trudna do rozpoznania. Wszystko ze względu na to, że może nie dawać objawów przez bardzo długi czas. Można jednak wyróżnić kilka stadiów choroby i objawy im towarzyszące. Warto więc wiedzieć po czym poznać, że ma się HIV.
Ostra choroba retrowirusowa - pierwsze objawy
Jednym z pierwszych objawów zakażenia HIV, który może, ale nie musi wystąpić, jest ostra choroba retrowirusowa. Rozwija się w czasie od 2 do 4 tygodni po transmisji wirusa. Objawy, które pojawiają się nagle oraz utrzymują bardzo długo, to wysoka gorączka, nudności, bóle mięśniowo - stawowe, wysypka grudkowa z wykwitami oraz bóle gardła, brzucha, biegunka, powiększone węzły chłonne i utrata apetytu. Ze względu na to, że większość tych objawów kojarzona jest ze zwykłym przeziębieniem, osoba zakażona może nawet nie spodziewać się, że doszło do wniknięcia wirusa HIV. Objawy u mężczyzn i kobiet są podobne.
Stadium bezobjawowe i przetrwała uogólniona limfadenopatia
Stadium bezobjawowe HIV następuje po ostrej chorobie retrowirusowej. Jak sama nazwa wskazuje, w tym czasie nie uwidaczniają się żadne objawy, a wirus swobodnie rozwija się w organizmie. Faza ta może trwać od 1,5 roku do nawet 15 lat. Hiv i jego objawy mogą pojawić się po 2 latach lub też 15. Z kolei przetrwała uogólniona limfadenopatia, czyli powiększenie węzłów chłonnych zazwyczaj występuje w końcowym stadium ostrej choroby retrowirusowej i utrzymywać się może do trzech miesięcy. Objawia się powiększeniem węzłów chłonnych do wielkości powyżej 1 cm w dwóch okolicach poza pachwinami. Najczęściej są to węzły chłonne na szyi i pachach.
Choroby oportunistyczne i nowotwory związane z AIDS
W stadium objawowym HIV uwidaczniają się dolegliwości i konkretne choroby. Są to między innymi półpasiec, liczne choroby skóry i błon śluzowych, które w zaawansowanym stadium choroby, czyli AIDS mogą prowadzić do rozwoju nowotworów. Co więcej, w stadium AIDS występują choroby takie, jak bakteryjne zapalenie płuc, gruźlica, zakażenia HSV, cytomegalia, toksoplazmoza i wiele innych. Diagnozuje się także nowotwory, najczęściej chłoniaki, mięsak Kaposiego oraz inwazyjny rak szyjki macicy towarzyszące HIV. Objawy te uwidaczniają się po latach.
Diagnostyka HIV
Dzięki specjalistycznym badaniom można jednoznacznie określić, czy doszło do zakażenia wirusem HIV. Objawy u kobiet i mężczyzn można potwierdzić na kilka sposobów. Do tych najbardziej wiarygodnych zalicza się testy laboratoryjne z krwi żylnej.
Testy na HIV - test IV generacji, Western Blot
W celu rozpoznania zakażenia HIV możliwe jest wykonanie testu IV generacji. Polega on na wykryciu przeciwciał anty - HIV w klasie IgM i IgG oraz antygenu p24 już po dwóch tygodniach od zakażenia. Dzięki dużej czułości testy tego rodzaju pozwalają na bardzo wczesne wykrycie obecności wirusa, nawet gdy w organizmie nie ma jeszcze przeciwciał anty-HIV. Test należy powtórzyć mniej więcej w czasie do 12 tygodni od momentu wystąpienia ryzyka zakażenia. Po uzyskaniu dodatniego wyniku testu wykonuje się test Western Blot. Wykrywa on białka, które świadczą o zakażeniu HIV.
Okno serologiczne - kiedy testy mogą dawać fałszywe wyniki
Okno serologiczne to czas, który upływa od momentu zakażenia HIV do momentu możliwości wykrycia wirusa w organizmie. Zbyt wczesne wykonanie testu może dać fałszywy wynik, tak samo jak późne wykonanie nieodpowiedniego testu. Dlatego też w diagnostyce kluczowe jest wykonanie kilku testów w zalecanym odstępie czasu oraz potwierdzenie wyników pozytywnych dodatkowym badaniem.
Leczenie HIV
Obecnie leczenie HIV polega na hamowaniu replikacji wirusa. Nie wynaleziono jak do tej pory leku, który pozwoliłby na całkowite wyleczenie osoby chorej. Jednak rzetelna i dobrana indywidualnie terapia pozwala na korzystanie z pełni życia przez wiele lat.
Leki antyretrowirusowe i HAART
Podstawową terapią stosowaną u wszystkich chorych na HIV jest skojarzona terapia antyretrowirusowa. Wykorzystuje ona leki z różnej grupy, które dobierane są indywidualnie dla każdego pacjenta. Ich przyjmowanie jest konieczne przez cały czas. Natomiast leczenie HAART polega na jednoczesnym podawaniu trzech leków antyretrowirusowych, które hamują namnażanie wirusa HIV. Jest ono stosowane w przypadku wystąpienia mutacji, która powoduje oporność wirusa na poszczególne leki antyretrowirusowe.
Supresja wirusa HIV - co to oznacza?
Supresja to zahamowanie namnażania się wirusa HIV. Jest to więc obecnie podstawowa metoda leczenia, która pozwala na normalne funkcjonowanie oraz ograniczanie postępowania choroby w szybkim tempie. W przypadku podjęcia leczenia aż u 95% pacjentów dochodzi do supresji wirusa. Tym samym prawdopodobieństwo zakażania innych także maleje.
Czy jest możliwe wyleczenie HIV?
Wiele chorych na zadaje sobie pytanie, czy HUV da się wyleczyć. Na chwilę obecną nie ma na świcie leku, który pozwalałby na 100% wyleczenie. Jednak dostępne terapie lecznicze pozwalają na skuteczne zahamowanie choroby, co z kolei umożliwia normalne funkcjonowanie bez dokuczliwych dolegliwości nawet przez kilkadziesiąt lat. Jednak konieczne jest regularne przyjmowanie leków oraz wczesne rozpoczęcie leczenia.
Profilaktyka HIV
Duże znaczenie w ryzyku zachorowania i rozwinięcia się wirusa HIV ma profilaktyka. Odpowiednie postępowanie pozwala ograniczyć czynniki ryzyka, które prowadzą do zakażenia.
Profilaktyka przedekspozycyjna PrEP
Przedekspozycyjna profilaktyka HIV polega na przyjmowaniu leków przeciw HIV przed zakażeniem. Zalecana jest osobom, które często podejmują ryzykowne kontakty seksualne bez zabezpieczeń oraz mężczyznom mającym kontakty seksualne z innymi mężczyznami. Polega ona na przyjmowaniu przed stosunkiem i po tabletki z lekiem przeciw HIV. Organizm chroniony jest tylko w momencie przyjęcia leku.
Profilaktyka poekspozycyjna PEP
Z kolei profilaktyka poekspozycyjna polega na przyjmowaniu leków antyretrowirusowych przez 28 dni w sytuacji, gdy doszło do kontaktu seksualnego z osobą potencjalnie zakażoną lub kontaktu z materiałem prawdopodobnie zakażonym. Dzięki temu możliwe jest znaczne zmniejszenie ryzyka zakażenia się HIV.
Jak zmniejszyć ryzyko zakażenia HIV?
Przede wszystkim osoby narażone na kontakt z chorymi, jak przykładowo partnerzy, służby medyczne, czy rodzina chorego, powinni zachować szczególną ostrożność w przestrzeganiu zasad higieny. Kluczowe jest unikanie kontaktów z krwią, spermą, czy też wydzielną z pochwy osoby zakażonej HIV. W przypadku ryzykownych stosunków seksualnych i częstych zmian partnerów należy zawsze stosować prezerwatywy.
HIV a życie codzienne
Osoby chorujące na HIV, które podjęły leczenie i regularnie przyjmują leki mogą funkcjonować w społeczeństwie bez większych ograniczeń. Zahamowanie choroby pozwala ograniczyć jej negatywne skutki.
HIV a ciąża - zakażenie wertykalne i profilaktyka
Do zakażenia wertykalnego wirusem HIV może dojść w czasie porodu, karmienia piersią oraz w okresie ciąży w przypadku, gdy matka dziecka jest chora. Wirus może zostać przeniesiony pępowiną oraz w czasie porodu naturalnego poprzez kontakt z wydzieliną z pochwy. Aby zapobiec zakażeniu dziecka, stosuje się profilaktykę w postaci terapii antyretrowirusowej w okresie ciąży.
HIV u dzieci - diagnostyka i leczenie
Jeżeli matka dziecka jest zakażona wirusem HIV, to po porodzie wykonuje się u noworodka badania metodą PCR. Stosuje się ją do 2. roku życia. Jeżeli zdiagnozowano wirusa, konieczne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia przeciwwirusowego i kontynuowanie go przez całe życie.
AIDS - końcowy etap zakażenia HIV
Najbardziej zaawansowane stadium HIV, czyli AIDS może być skutecznie odwleczone w czasie dzięki podjętej terapii antyretrowirusowej. Jednak należy mieć świadomość, że etap ten może pojawić u każdej chorej osoby.
Objawy AIDS
Pierwsze objawy AIDS mogą się uwidocznić po 8, a nawet 10 latach od zakażenia HIV. Zazwyczaj związane są z występowaniem chorób wskaźnikowych, czyli często występujących u osób zakażonych HIV. Są to zakażenia oportunistyczne, konkretne rodzaje nowotworów oraz zespoły chorobowe.
Leczenie i rokowania w AIDS
Pełnoobjawowy AIDS jest poważnym stadium choroby, które wyniszcza organizm i powoduje wiele dolegliwości. Niestety nie ma tutaj żadnego skutecznego leku, który mógłby zakończyć chorobę. W przypadku zdiagnozowania AIDS kontynuuje się leczenie antyretrowirusowe jednak składa się ono co najmniej z dwóch skojarzonych grup leków. Ponadto chorzy często wymagają leczenia onkologicznego, chirurgicznego oraz neurologicznego.
Mięsak Kaposiego i inne nowotwory związane z AIDS
Mięsak Kaposiego jest diagnozowany w dużej mierze u osób zakażonych HIV. Objawia się licznymi zmianami pojawiającymi się na skórze, błonach śluzowych oraz węzłach chłonnych. Ponadto diagnozuje się często raka szyjki macicy oraz chłoniaka.
Zdiagnozowanie HIV nie jest wyrokiem. Obecna medycyna i szybko podjęte leczenia pozwala na skuteczne zahamowanie rozwoju wirusa oraz normalne życie bez większych ograniczeń.
