O błonie dziewiczej (łac. hymen) można mówić w dwóch kontekstach: biologicznym i kulturowym. Jest to temat, wokół którego pojawia się wiele emocji i przez lata narosło wokół niego wiele mitów.
To dość intrygujące, że większość osób z pochwą rodzi się z błoną dziewiczą, ale dopiero w okresie nastoletnim wzrasta zainteresowanie tym, czy osoba ją ma, czy nie. W pierwszej części artykułu opowiem o tym, czym błona dziewicza jest z medycznego punktu widzenia, a w drugiej odniosę się do perspektywy kulturowej.
Czym jest błona dziewicza i jakie pełni funkcje?
Definicja i charakterystyka błony dziewiczej
Błona dziewicza to elastyczny fałd śluzówki, który oddziela przedsionek pochwy od jej wnętrza. Powstaje w piątym tygodniu życia płodowego i początkowo całkowicie zakrywa wejście do pochwy. Po urodzeniu, w pierwszym roku życia, zaczyna się pojawiać w niej otwór lub otwory, które poszerzają się wraz z dorastaniem.
Z błoną dziewiczą rodzi się większość osób z pochwą, ale czasami naturalnie pojawiające się otwory są na tyle szerokie, że hymen jest prawie niezauważalny. Znajduje się ona około 1-1,5 cm od wejścia do pochwy.
Rola błony dziewiczej w ciele kobiety
Ten fałd śluzówki to pozostałość po życiu płodowym i choć do pewnego stopnia może chronić przed dostawaniem się do wnętrza pochwy zabrudzeń mechanicznych, to ze względu na różnice w kształcie i grubości, może to robić lepiej lub gorzej, i trudno jej z tego względu przypisać funkcję bariery.
Jak wygląda błona dziewicza: różne kształty i typy
Na jej kształt i grubość wpływa wiele czynników, m.in. poziom hormonów czy przebyte choroby. Najczęściej występującym kształtem jest tzw. półksiężycowaty (w błonie znajduje się jeden nieregularny okrąg oraz jeden duży otwór). Dodatkowo wyróżnia się następujące kształty:
Sitkowany: To gęsta błona zawierająca wiele małych otworów.
Perforowany: Podobny do sitkowanego, ale z mniejszą liczbą otworów, które są za to większe.
Brzeżny: Fałd śluzówki otacza wejście do pochwy, zakrywając je tylko w minimalnym stopniu na krawędziach.
Zdarza się również, że w hymenie nie ma żadnego otworu, co może utrudniać swobodne wypływanie krwi menstruacyjnej i prowadzić do tworzenia się krwiaka zastoinowego. W takich przypadkach konieczne może być wykonanie zabiegu hymenotomii, czyli nacięcia lub całkowitego usunięcia błony dziewiczej. Zabieg ten może być również wskazany, jeśli budowa hymenu powoduje dyskomfort podczas penetracji.
Jak sprawdzić, czy błona dziewicza została przerwana?
Czy można samodzielnie sprawdzić stan błony dziewiczej?
Błonę dziewiczą zazwyczaj można zobaczyć po rozchyleniu warg sromowych, u wejścia do pochwy, używając zwykłego lusterka. Jest to elastyczny i śliski fałd śluzówki, który w dotyku przypomina wnętrze policzka. Jeżeli jednak nie można jej dostrzec, może to oznaczać, że jesteś jedną z osób, które urodziły się bez błony dziewiczej lub że błona jest niewidoczna i nie zakrywa ścian pochwy.
Przerwanie błony dziewiczej: defloracja i inne przyczyny
Czy błona dziewicza może zostać przerwana?
Bardzo rozpowszechnionym mitem jest przekonanie, że w trakcie pierwszego stosunku błona dziewicza “pęka”, czemu towarzyszyć może krwawienie i ból. Oprócz sytuacji z całkowitym brakiem perforacji w hymenie rzadko zdarza się, żeby wejście do pochwy było tak zablokowane, że konieczne byłoby siłowe przerwanie czy przebijanie się. W trakcie stosunku hymen się rozciąga lub rozluźnia.
Około 40 procent kobiet doświadcza krwawienia podczas pierwszego stosunku waginalnego, co oznacza, że jest to mniejszość. Krwawienie to może być spowodowane nie tylko naruszeniem błony śluzowej, ale także pośpiechem, niewystarczającym nawilżeniem i brakiem delikatności. Dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie i skupienie się na grze wstępnej przed penetracją. Nawet przy zachowaniu delikatności krwawienie może nadal wystąpić, co jest całkowicie normalne. Plamienie może także pojawić się następnego dnia.
Inne przyczyny przerwania błony dziewiczej
Tak jak nie przerywa się błony dziewiczej poprzez inicjację seksualną, tak też nie przerywa się jej poprzez masturbację lub aplikację tamponów. Czasem otwory w hymenie mogą samoistnie się powiększać, nawet wskutek intensywnego ruchu w sporcie.
Czy ginekolog może po obejrzeniu błony dziewiczej stwierdzić, czy miałam pierwszy raz?
Żaden człowiek, w tym pracownicy służby zdrowia, nie może na podstawie samego wyglądu błony dziewiczej stwierdzić, czy dana osoba miała stosunek seksualny.
Chociaż w niektórych sytuacjach, jak w przypadku gwałtu na dziecku lub dorosłym, takie rozpoznanie mogłoby być pomocne, same zmiany w błonie nie są wystarczające do stwierdzenia, czy doszło do przestępstwa.
Zabiegi związane z błoną dziewiczą
Wspomniana wcześniej hymenotomia może być wskazana przy braku otworów w błonie dziewiczej. Kiedy krew menstruacyjna nie może się wydostać, wykonanie przez lekarza nacięcia w błonie zapobiega zbieraniu się tej krwi i powstawaniu krwiaka zastoinowego. Zabieg ten wykonuje się również w sytuacji, gdy kształt błony powoduje ból przy penetracji.
Hymenoplastyka - rekonstrukcja błony dziewiczej
Istnieje możliwość chirurgicznej rekonstrukcji błony dziewiczej. Zabieg ten, odwrotny do hymenotomii, nazywa się hymenoplastyką i polega na zszyciu fragmentów fałd śluzówki, aby odtworzyć błonę. Decyzja o przeprowadzeniu takiej operacji może wynikać z różnych, indywidualnych powodów, przykładowo:
Kulturowe i religijne uwarunkowania: W niektórych kulturach kobiety mogą być zagrożone "zabójstwem honorowym" przez członków rodziny, jeśli przed ślubem ujawni się brak dziewictwa, ponieważ przedmałżeńska aktywność seksualna jest tam uważana za hańbiącą.
Aspekty psychologiczne: Na przykład dla osób, które doświadczyły gwałtu, a wcześniej nie współżyły. Odbudowa błony dziewiczej może być częścią procesu terapeutycznego, pomagającą przywrócić poczucie normalności i równowagi psychicznej.
Kiedy iść do lekarza w sprawie błony dziewiczej?
Do lekarza zawsze warto się udać, kiedy coś nas niepokoi, kiedy pojawia się jakiś ból lub dyskomfort. W przypadku błony dziewiczej dwa częste powody zgłoszeń do gabinetów ginekologicznych to brak perforacji w hymenie i utrudniony wypływ krwi menstruacyjnej oraz bolesność przy stosunku spowodowana np. zgrubieniem hymenu.
Błona dziewicza - perspektywa kulturowa
Odchodząc od wiedzy medycznej, robimy duży krok w stronę tego, jak kulturowo rozumiana była i jest czasami nadal kwestia błony dziewiczej i jej “przebijania”. Logika, która stoi za wieloma przekonaniami w tym obszarze, wygląda następująco: obecność hymenu = dziewictwo.
Dziewictwo to pojęcie stworzone przez patriarchalną kulturę, które sztucznie nadaje wartość kobietom na podstawie ich stanu fizjologicznego. W rzeczywistości to, czy kobieta jest dziewicą, nie ma żadnego znaczenia medycznego ani nie wpływa na jej zdrowie czy zdolności reprodukcyjne. W wielu kulturach dziewictwo postrzegane jest jako symbol czystości i honoru, co pozwala mężczyznom kontrolować kobiece ciało.
Ten koncept jest narzędziem patriarchatu do regulowania i oceniania kobiecej seksualności oraz wartości. Dodatkową konsekwencją tego poglądu było ustanowienie pewnej normy. Kobiety miały unikać zainteresowania swoją seksualnością, nie odkrywać swojego ciała i nie wkładać niczego do pochwy, aby nie "uszkodzić" błony.
Nawet dziś wiele osób zastanawia się, czy używanie tamponów jest odpowiednie i czy może to naruszyć błonę. Co z masturbacją i niektórymi zabawkami erotycznymi? Niektóre osoby, chcąc "zachować" dziewictwo, wybierają inne formy aktywności seksualnej, takie jak seks oralny czy analny. Czy te osoby nadal są dziewicami, czy nie?
Społeczne znaczenie dziewictwa wynika z tradycji i wychowania, a nie z nauki. Patriarchalna kultura stawia dziewictwo jako warunek moralnej wartości kobiety, co jest niesprawiedliwe i irracjonalne. Wartość kobiety nie powinna być mierzona jej dziewictwem, ale jej osiągnięciami, talentami i osobowością.
Odejście od tego pojęcia jest krokiem w stronę równości płci i wyzwolenia kobiet. Nadawanie wartości dziewictwu również wzmacnia heteronormatywne spojrzenie na seksualność. Wyklucza doświadczenia osób interseksualnych i transpłciowych, które również nie pasują do wąskich definicji tradycyjnego dziewictwa.
Podsumowanie
Błona dziewicza i pojęcie dziewictwa to tematy, które wzbudzają wiele emocji i są otoczone licznymi mitami. Z medycznego punktu widzenia błona dziewicza to elastyczny fałd śluzówki, którego kształt i wygląd może się różnić w zależności od wielu czynników. To, czy kobieta ma błonę dziewiczą, czy nie, nie ma żadnego większego znaczenia z perspektywy medycznej.
Kulturowe postrzeganie dziewictwa jako symbolu czystości i honoru jest narzędziem patriarchalnej kultury, mającym na celu regulowanie i ocenianie kobiecej seksualności oraz wartości. Wiele kobiet zmuszanych jest do unikania odkrywania swojej seksualności i ciała, aby nie "uszkodzić" błony dziewiczej.
Warto zastanowić się, dlaczego społeczne znaczenie dziewictwa wynika z tradycji i wychowania, a nie z nauki. Czy to sprawiedliwe, aby wartość kobiety była mierzona jej stanem fizjologicznym, a nie osiągnięciami, talentami i osobowością? Zmiana tego podejścia jest krokiem w stronę równości płci i wyzwolenia kobiet.
Ponadto, nadawanie wartości dziewictwu wzmacnia heteronormatywne spojrzenie na seksualność, wykluczając doświadczenia osób interseksualnych i transpłciowych. Zrozumienie i odrzucenie tych ograniczających norm kulturowych może prowadzić do bardziej inkluzywnego i sprawiedliwego społeczeństwa.
Rozważając te kwestie, warto zastanowić się, jak sami rozumiemy dziewictwo i jakie znaczenie ma ono w naszym życiu oraz w życiu osób, które kochamy i szanujemy. O samej inicjacji seksualnej jest już artykuł na stronie Akademii N69, napisany przez moją koleżankę po fachu Sandrę Laskowską.
