Kiedy seks staje się nałogiem?

Seksoholizm, nazywany również potocznie uzależnieniem od seksu może, podobnie jak inne znane uzależnienia, mieć znacznie bardziej destrukcyjny wpływ na nasze życie niż się to powszechnie uważa.

Bywa często problemem niedocenianym, a cierpienie z nim związane traktowane jako coś, o co zmagająca się z nim osoba niejako sama się prosiła.

Nic bardziej mylnego. Choć w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 seksoholizm został zaklasyfikowany jako nadmierny popęd seksualny, w zaktualizowanej w 2022 roku wersji, ICD-11, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadziła go jednak na listę chorób psychicznych jako zaburzenie kompulsywnych zachowań seksualnych. 

Ciągle nie oznacza to jednak, że oficjalnie traktowany jest jako uzależnienie, podobnie jak to jest w przypadku uzależnienia od masturbacji. Tak naprawdę to, czy nazwiemy go uzależnieniem czy nie – to kwestia wtórna i właściwie sprowadza się obecnie wyłącznie do merytorycznej debaty między seksuologami różnej maści. Nie zmienia to jednak rozmiaru, siły i niestety – coraz większej powszechności tego problemu.

Jak więc możemy rozpoznać seksoholizm?

Osoba uzależniona od seksu odczuwa niemal bezustanne napięcie seksualne, które może pojawiać się w sytuacjach nie mających z seksem nic wspólnego, co z czasem staje się męczące dla niej samej.

Czynności seksualne przeobrażają się w oś, wokół której kręcą się myśli i emocje, a pragnienie zaspokojenia popędu i tym samym zredukowanie napięcia wydaje się niemalże przymusem. Z tego powodu zaniedbywane są inne sfery życia takie jak rodzina, praca, wypoczynek, rozwój, sport czy zainteresowania.

Do typowych objawów (mogą występować wszystkie lub niektóre z nich) zaliczamy:

Jak widać po objawach, łatwo możemy sobie wyobrazić jak destrukcyjny wpływ na nasze życie może mieć powyższe zaburzenie. Moim zdaniem kompulsywne zachowania seksualne noszą wszelkie znamiona uzależnienia i tak należy je traktować, tym bardziej, że mechanizm ich powstawania jest właściwie dokładnie taki sam.

Przyczyny, czyli jak to się stało?

U podłoża każdego uzależnienia leży potrzeba ucieczki od sytuacji, w której się znajdujemy, a kompulsywne czynności (objadanie się, zakupy, picie alkoholu, sięganie po różne substancje psychoaktywne itd.) to jedynie strategie radzenia sobie z problemem.

Służą nam za kotarę, za którą choć na chwilę chcemy się schować i udawać, że wszystko jest w porządku. Odcinają od trudnych emocji, lęku, stresu, napięcia, dają chwilowy relaks, przyjemność. Wszystkie te czynności lub substancje aktywizują silnie układ dopaminergiczny, czyli układ nagrody odpowiedzialny za naszą motywację.

Czynności seksualne są w tym kontekście szczególnie niebezpieczne ponieważ orgazm, który zazwyczaj jest ich zwieńczeniem jest największą, a tym samym najsilniej nas warunkującą na daną aktywność – chemiczną nagrodą dla mózgu. 

Mówiąc wprost, nasz centralny układ nerwowy uczy się, bardzo mechanicznie tego, że jeśli będziemy robić to, co robimy – na końcu pojawi się nagroda. Jest nią chwilowe odprężenie, rozładowanie, ekscytacja, rozkosz, pod postacią wyrzutu dopaminy, a następnie serotoniny.

Sprawy wymykają się spod kontroli, kiedy nasz umysł świadomy, rozumiejący kontekst sytuacji i to, że życie nie kręci się wokół seksu i mamy również inne potrzeby, pragnienia czy zobowiązania, zaczyna zupełnie oddzielać się od naszego ciała (kierowanego przede wszystkim przez neuroprzekaźniki w mózgu), które „wytrenowaliśmy” w taki sposób, że dopomina się ono o coraz większą dawkę dopaminy.

Jak łatwo się domyśleć, są osoby, które są bardziej podatne na tego typu destrukcyjne strategie radzenia sobie z problemami i takie, które z dużą dozą prawdopodobieństwa nigdy nie będą musiały się z tym mierzyć.

• trudne dzieciństwo, dysfunkcyjna rodzina pochodzenia
• niska samoocena czy poczucie własnej wartości,
• problemy w relacjach
• izolacja, samotność
• niskie kompetencje społeczne
• czy wysoki poziom lęku

to problemy najczęściej wymieniane przy okazji charakterystyki osób zmagających się z kompulsywnymi zachowaniami seksualnymi

Jak sobie pomóc?

Leczenie seksoholizmu może być wieloaspektowe i obejmować różne metody terapeutyczne. Do najpopularniejszych zaliczamy:

Terapię indywidualną

Tak, jak i w przypadku innych uzależnień, terapia może pomóc zrozumieć przyczyny swojego problemu, identyfikować nieprawidłowe wzorce zachowań czy strategie radzenia sobie z życiowymi wyzwaniami i zamieniać je na zdrowsze modele. Czyli nie pracujemy na objawach, ale sięgamy dużo głębiej – do przyczyn powstania zaburzenia.

Terapię grupową

Bardzo popularną metodą są spotkania Anonimowych Seksoholików, podobnie jak to jest w przypadku mitingów Anonimowych Alkoholików. Samo uczestnictwo w grupach wsparcia pozwalające na dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami w podobnej sytuacji, zdobywanie wiedzy i uczenie się od innych powoduje redukcję przynajmniej niektórych problemów, które wywołały samo zaburzenie.

Terapię partnerską

Jeśli seksoholizm wpływa na relacje partnerskie warto rozpocząć terapię wspólną. Może to pomóc parze w odbudowanie zaufania, poprawie komunikacji, większym rozumieniu swoich wzajemnych potrzeb i stawianiu zdrowych granic.

Farmakoterapia

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić farmakoterapię w celu zarządzania niektórymi objawami seksoholizmu, takimi jak impulsywność czy depresja. Leki mogą być stosowane jako część kompleksowego planu leczenia. Ważne jest, aby zasięgnąć pomocy profesjonalisty, który będzie mógł dostosować metodę leczenia do indywidualnych potrzeb i sytuacji.