Mam HPV – Co Dalej? Fakty o Bezpieczeństwie i Bliskości

HPV to wirus, którym można zarazić się przez kontakt seksualny. To zakażenie dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Może ono czasem prowadzić do rozwoju nowotworów m.in. raka szyjki macicy. Poza kontaktem seksualnym, wirusem HPV możemy zarazić się przy kontakcie ze śliną i krwią chorej osoby. Dowiedz się, jakie są objaw zakażenia HPV, czy można uprawiać seks z HPV i jak chronić partnera przed zakażeniem.

Zrozumienie Wirusa HPV

Wirus HPV to wirus brodawczaka ludzkiego, który uaktywnia się przy bezpośrednim kontakcie z zakażoną tkanką. Najczęściej można się nim zarazić drogą płciową - mikrourazy błony śluzowej, które pojawiają się podczas aktywności seksualnej to łatwy sposób na przemieszczenie i wniknięcie wirusa. Oczywiście kontakt seksualny to nie jest jedyny sposób na zarażenie się HPV. 

Czym jest wirus HPV i jak się przenosi?

HPV to wirus brodawczaka ludzkiego. Badacze zidentyfikowali ponad 100 rodzajów tego wirusa i niektóre z nich odznaczają się onkogennym działaniem. 

Zakażenie HPV najczęściej następuje przez kontakt skórny podczas stosunku waginalnego, oralnego lub analnego. Według WHO większość aktywnych seksualnie osób zostaje zakażona HPV przynajmniej raz w życiu. Wirus może być przenoszony również wtedy, gdy osoba zakażona nie ma żadnych objawów.

HPV to najczęstszy wirus przenoszonych drogą płciową. Jego występowanie nie ma związku z liczbą partnerów seksualnych. Można mieć jednego partnera i być nosicielem. Około 80% ludzi aktywnych seksualnie może mieć kontakt z tym wirusem przez całe swoje życie. Wirusa brodawczaka ludzkiego można wykryć po nieprawidłowej cytologii szyjki macicy. 

Wirusem można zarazić się nie tylko przez kontakt seksualny, ale też przez styczność ze skórą i zainfekowaną tkanka. HPV przenosi się również przez ślinę i krew, dlatego do zakażenia może dojść nawet podczas wizyty u kosmetyczki, w studiu tatuażu lub na basenie. 

Jakie są Objawy Zakażenia HPV?

Zakażenie wirusem HPV może objawiać się wystąpieniem brodawek płciowych lub kłykcin kończystych. Wirus brodawczaka ludzkiego nie musi być jednak onkogenny. 

Bezobjawowa wersja wirusa HPV może utrzymywać się przez kilkanaście lat. Do onkogennych objawów zaliczymy zmiany w okolicy narządów płciowych: na nabłonku szyjki macicy czy pochwy. 

Przez lata możemy nawet nie być świadomi obecności wirusa w naszym organizmie. Bardzo często zmiany uwidaczniają się w trzeciej fazie zakażenia. 

Objawami zakażenia wirusem HPV są pojawiające się zmiany brodawkowate lub nieprawidłowe krwawienia z okolic intymnych. Mogą pojawić się kilka miesięcy od zakażenia. Rozwój nowotworu szyjki macicy wywołany przez wirusa może nastąpić dopiero po kilku latach – zazwyczaj między 5. a 10. rokiem od zakażenia.
Z tego względu istotne są regularne badania na obecność wirusa HPV, które mogą zapobiec rozwinięciu się raka szyjki macicy. 

Do objawów HPV zaliczymy także:

• krwawienie pomiędzy miesiączkami,

• obfitsze miesiączki,

• krwawienie po stosunku,

• ból w podbrzuszu podczas stosunku lub przy oddawaniu moczu,

• obfite upławy,

• czasem ból miednicy i nieprzyjemnie pachnąca wydzielina z pochwy.

Zakażenie HPV a Życie Seksualne

Posiadanie HPV nie oznacza konieczności rezygnacji z życia seksualnego, ale wymaga większej świadomości i otwartej komunikacji z partnerem. WHO i CDC podkreślają, że choć wirus jest powszechny, to w większości przypadków organizm samodzielnie eliminuje infekcję w ciągu 1–2 lat. Warto jednak poinformować partnera o zakażeniu, rozważyć stosowanie prezerwatywy oraz unikać kontaktów w czasie występowania brodawek.

Czy można mieć bliski kontakt?

Nie jest to zabronione, jednak trzeba mieć świadomość, że możemy zarazić drugą osobę. Duże znaczenie mają w tym kontekście zachowania seksualne osoby zakażonej – ryzyko wzrasta wraz z liczbą partnerów. Dlatego w czasie aktywnej infekcji zaleca się powstrzymanie od współżycia.

Wirusem HPV można zarazić się, uprawiając zarówno seks waginalny, analny czy oralny. Zakażenie HPV bardzo często jest bezobjawowe i przez długi czas może pozostać w uśpieniu, a osoba zakażona może nie być w ogóle świadoma, że jest nosicielem. 

Do zarażenia się HPV wystarczy kontakt z nabłonkiem osoby zakażonej - nie trzeba wymiany płynów ustrojowych jak przy chorobach wenerycznych. 

Stosowanie prezerwatyw może zmniejszyć ryzyko przeniesienia wirusa HPV. Jednak nie gwarantują one 100% ochrony - wirus może znajdować się w miejscach, których prezerwatywa nie chroni. Dodatkowo najlepiej zrezygnować z kontaktów seksualnych, gdy pojawią się brodawki. 

Bardzo ważne przed podjęciem stosunku seksualnego z partnerem jest uświadomienie tej osoby, że jest się zakażonym wirusem HPV. 

Jakie środki ostrożności stosować?

Istnieje przekonanie, że przed zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego ochronić nas może prezerwatywa. Według ekspertów ten rodzaj antykoncepcji chroni w większym stopniu przed zakażeniem brodawkami płciowymi niż onkogennym typem wirusa HPV. Warto stosować prezerwatywę, chociaż dla mniejszego ryzyka. Należy je stosować także przy seksie oralnym. Mniejsze ryzyko występuje także przy mniejszej ilości partnerów seksualnych. 

Około 90% przypadków zakażenia wirusem HPV organizm samoczynnie pokonuje w 2 lata. 

Na pewno istotne jest wykonywanie regularnych testów i szczepienia przeciwko onkogennym typom HPV. Dobrym pomysłem jest wspólna wizyta z partnerem u ginekologa, który wyjaśni, na jakie objawy należy zwrócić uwagę.  

Profilaktyka i Leczenie HPV

Nie ma leku, który całkowicie eliminowałby HPV z organizmu. Jednak ok. 90% infekcji samoczynnie znika w ciągu 2 lat. Bardzo ważna jest profilaktyka jak: szczepienia, barierowe metody antykoncepcji czy regularne badania. 

Skuteczność Szczepionki Przeciwko HPV

Szczepionki przeciwko HPV to najbardziej skuteczne zabezpieczenie. Najlepiej zrobić je między 11 a 13 rokiem życia, ponieważ ich najwyższa skuteczność występuje w grupie osób przed inicjacją seksualną, które niemalże w 100% nie miały styczności z wirusem HPV. 

Oczywiście mogą je zrobić także osoby dorosłe. Szczepienia przeciwko HPV to świetne rozwiązanie dla partnerów osób zakażonych. Szczepionka może zniwelować ryzyko zakażenia wirusem HPV typu 16 i 18, które przyczyniają się do raka szyjki macicy i innych nowotworów.

Australia to kraj, gdzie obowiązuje powszechny program szczepień przeciwko HPV. Został wprowadzony w 2007 roku. Władze państwa uważają, że do 2028 roku Australia może być pierwszym krajem na świecie wolnym od raka szyjki macicy. 

Rola Prezerwatyw w Ochronie Przed HPV

Choć prezerwatywy nie zapewniają 100% ochrony przed HPV (ponieważ wirus przenosi się przez kontakt skórny), ich regularne stosowanie znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia. Prezerwatywy redukują ryzyko transmisji HPV oraz innych infekcji przenoszonych drogą płciową. 

Warto pamiętać o ich stosowaniu podczas każdego rodzaju kontaktu seksualnego – także oralnego. W przypadku związków monogamicznych, gdzie jedna osoba jest zakażona, prezerwatywa może opóźnić lub ograniczyć rozprzestrzenienie wirusa.

Konsekwencje Zakażenia HPV

Zakażenie HPV może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, szczególnie w przypadku typów onkogennych. Po latach trwania zakażenia mogą one prowadzić do raka szyjki macicy, odbytu, gardła, prącia czy pochwy. Niektóre typy HPV odpowiadają za łagodne zmiany, takie jak brodawki płciowe, które choć nie są groźne dla życia, bywają źródłem dyskomfortu psychicznego i fizycznego. 

Ryzyko Rozwoju Raka Szyjki Macicy

W Polsce co roku diagnozuje się ponad 3000 nowych przypadków raka szyjki macicy. Jest to rodzaj nowotworu, który nie jest genetyczny. Głównym czynnikiem wystąpienia raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego (HPV).

HPV nie jest jednym wirusem. W rzeczywistości to ponad 200 różnych typów wirusa zarażających nabłonek skóry oraz błony śluzowe. Infekcje wywołane przez HPV przeważnie przebiegają bezobjawowo i samoistnie przechodzą. Jednak istnieją takie sytuacje, gdzie wirus jest obecny w organizmie przez wiele lat i wywołuje zmiany nowotworowe. 

Do najbardziej niebezpiecznych typów wirusów zaliczymy te, które prowadzą do raka szyjki macicy, odbytu, prącia, głowy, szyi czy krtani. Wirus HPV typu 16 i 18 są najczęściej diagnozowane wśród pacjentek w Polsce i prowadzą w 70% przypadkach do raka szyjki macicy. 

Najskuteczniejszą metodą zmniejszającą ryzyko wystąpienia HPV i raka szyjki macicy jest szczepionka przeciwko HPV i regularne badania na nosicielstwo wirusa, a także płynna cytologia. 

Diagnostyka i Monitorowanie

Wczesna diagnostyka HPV to klucz do zapobiegania powikłaniom. W Polsce standardem jest cytologia oraz test HPV-DNA, które można wykonywać jednocześnie. Monitorowanie zakażenia obejmuje także kolposkopię, czyli dokładne oględziny szyjki macicy.

Test HPV-DNA: Kiedy i Dlaczego?

Test HPV HR z genotypowaniem to badanie molekularne polegające na wykryciu obecności DNA lub RNA wysokoonkogennych typów wirusa HPV w wymazie pochodzącym z szyjki macicy. Dzięki temu możliwe jest monitorowanie stanu zdrowia i podejmowanie skutecznych działań zapobiegawczych. 

Takie badanie może ułatwić sprawdzenie, czy jesteśmy nosicielami wysokoonkogennego wirusa brodawczaka ludzkiego. Test HPV-DNA jest bardziej czułe niż klasyczna cytologia. Średnia czułość badania molekularnego wynosi 90% - w przypadku klasycznej cytologii jest to 60-70%. 

Konsultacja z Ginekologiem: Co Dalej z HPV?

Jeśli dowiesz się, że masz HPV, pierwszym krokiem powinna być konsultacja z ginekologiem. Lekarz przeanalizuje wyniki badań, oceni ryzyko i zaleci dalsze postępowanie – może to być obserwacja, kolposkopia, biopsja lub leczenie objawowe. 

Ważna jest także edukacja na temat wirusa i omówienie kwestii intymnych, w tym formy zabezpieczenia i komunikacji z partnerem. HPV nie powinno być powodem do wstydu – to bardzo powszechny wirus, na świecie nosicielami HPV są miliony osób. 

FAQ

1. HPV – co to za wirus?

HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) to grupa ponad 200 wirusów przenoszonych głównie drogą płciową. Niektóre typy HPV mogą prowadzić do powstania brodawek płciowych, a inne – do nowotworów, np. raka szyjki macicy, prącia, gardła czy odbytu.

2. Jak można się zarazić wirusem HPV?

Najczęściej przez:

• stosunek waginalny, oralny lub analny,

• kontakt skórny z zakażoną osobą (także bez penetracji),

• kontakt ze śliną, krwią lub zakażoną powierzchnią (np. w salonie kosmetycznym, na basenie).

3. Jakie są objawy HPV u kobiet i mężczyzn?

HPV często przebiega bezobjawowo. Jeśli pojawią się symptomy, mogą to być:

• brodawki płciowe (kłykciny kończyste),

• krwawienia międzymiesiączkowe lub po stosunku,

• ból podczas współżycia lub oddawania moczu,

• obfite upławy, nieprzyjemny zapach,

• nieprawidłowe wyniki cytologii.

4. Czy można uprawiać seks mając HPV?

Tak, ale z ostrożnością. Warto poinformować partnera o zakażeniu i stosować prezerwatywy (choć nie dają 100% ochrony). W przypadku wystąpienia zmian skórnych lub brodawek, należy zrezygnować z kontaktów fizycznych. 

5. Czy HPV jest uleczalny?

Nie istnieje lek na HPV, ale:

• organizm w 90% przypadków zwalcza wirusa samodzielnie w ciągu 2 lat,

• dostępne są metody leczenia objawów, np. usuwanie brodawek,

• można zapobiegać zakażeniom dzięki szczepieniom i regularnym badaniom.

6. Czy można zarazić się HPV bez seksu?

Tak. Do zakażenia może dojść przez kontakt skórny z osobą zakażoną czy używanie wspólnych ręczników, sprzętu kosmetycznego, narzędzi w studiu tatuażu.

7. Czy prezerwatywa chroni przed HPV?

Prezerwatywa zmniejsza ryzyko zakażenia, ale nie chroni całkowicie, ponieważ wirus przenosi się również przez skórę w okolicach intymnych. Mimo to zaleca się jej stosowanie – także podczas seksu oralnego.

8. Jak chronić partnera przed HPV?

• Stosuj prezerwatywy,

• rozważ szczepienie przeciwko HPV,

• unikaj współżycia w trakcie aktywnej infekcji,

• regularnie się badaj i zachowaj szczerość w relacji.

9. Czy HPV oznacza, że mam raka?

Nie. Większość infekcji HPV nie prowadzi do nowotworów. Jednak niektóre typy wirusa (np. 16 i 18) zwiększają ryzyko rozwoju raka szyjki macicy i innych nowotworów. Dlatego ważna jest profilaktyka.

10. Kiedy zrobić test HPV-DNA?

Test HPV-DNA warto wykonać:

• jeśli miałaś/miałeś nieprawidłową cytologię,

• w ramach profilaktyki (szczególnie u kobiet 30+),

• jeśli jesteś w związku z osobą zakażoną HPV.

11. Czy mężczyźni też mogą mieć HPV?

Tak. Mężczyźni również mogą być nosicielami i zarażać partnerki/partnerów, nawet jeśli nie mają objawów. U panów HPV może powodować zmiany w okolicach prącia, odbytu i gardła.

12. Czy warto się zaszczepić przeciwko HPV jako dorosła osoba?

Tak. Szczepienie może chronić przed zakażeniem najgroźniejszymi typami wirusa nawet po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Jest zalecane również dla mężczyzn.