Nadżerki szyjki macicy to przypadłość, która dotyka wiele kobiet. Zazwyczaj wykrywana jest dopiero w momencie wizyty kontrolnej u ginekologa. Czym dokładnie jest nadżerka szyjki macicy oraz czy jest niebezpieczna? Warto poznać najważniejsze informacje na jej temat.
Czym jest nadżerka szyjki macicy?
Kanał szyjki macicy pokryty jest nabłonkiem walcowatym, a tarcza szyjki macicy nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Za nadżerkę szyjki macicy uważa się ubytki właśnie w błonie śluzowej macicy. Rozróżnia się dwa rodzaje nadżerki - prawdziwą i rzekomą.
Definicja i charakterystyka
O nadżerce szyjki macicy mówi się w przypadku, gdy nabłonek walcowaty z kanału szyjki macicy przemieści się na tarczę szyjki macicy. U większości kobiet nadżerka przyjmuje postać niewielkiej rany o nierównej powierzchni. Ze względu na lokalizację oraz w przypadku braku pojawienia się objawów, nadżerka nie jest zauważalna przez kobiety. O jej obecności dowiedzieć można się w czasie wizyty kontrolnej u ginekologa.
Nadżerka a ektopia - różnice i podobieństwa
W przypadku nadżerek szyjki macicy należy rozróżnić dwa ich rodzaje. Nadżerkę rzekomą - ektopię oraz prawdziwą. Nadżerka rzekoma to zjawisko opisane wyżej, czyli przemieszczenie się nabłonka walcowatego z kanału szyjki macicy na tarczę szyjki macicy.
Z kolei nadżerka prawdziwa to faktyczny ubytek w błonach śluzowych macicy. W takim wypadku ubytek tkanki sprawia, że podścielisko szyjki macicy zostaje odsłonięte. O ile zazwyczaj ektopia nie jest zmianą niepokojącą, o tyle nadżerka prawdziwa powinna zostać poddana szczegółowej diagnostyce i obserwacji, ponieważ jej pojawienie może być związane nie tylko z urazami i stanami zapalnymi, ale także rozwijającym się rakiem.
Objawy i diagnoza nadżerki
Nadżerki szyjki macicy mogą, ale nie muszą dawać żadnych objawów. Dlatego ich wykrycie nie zawsze jest tak oczywiste. W przypadku obu rodzajów nadżerek stosuje się te same badania diagnostyczne, które mają potwierdzić ich obecność.
Jak rozpoznać nadżerkę?
Ze względu na lokalizację nadżerek nie ma możliwości, aby kobieta ją zauważyła przykładowo w czasie kąpieli. Jeżeli zmiana nie daje żadnych objawów, często pacjentki nie mają pojęcia o jej obecności. Jednak w niektórych przypadkach można zauważyć objawy, które są charakterystyczne nie tylko w przypadku nadżerek. Należą do nich między innymi obfite upławy oraz krwawienie między cyklami, a także po stosunku seksualnym.
Ektopia może także być powodem często pojawiających i nawracających się infekcji dróg rodnych. W przypadku stanu zapalnego może wystąpić także ból i swędzenie oraz odczuwalny dyskomfort w obrębie macicy mniejszej i odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Rola cytologii ginekologicznej w diagnostyce
Nadżerka rzekoma, jak i prawdziwa diagnozowana jest podczas badania ginekologicznego na fotelu. Lekarz przy pomocy specjalnego wziernika może dokładnie oglądnąć wnętrze szyjki macicy. W przypadku obecności nadżerki, zmiana będzie widoczna w postaci czerwonego obszaru na błonie śluzowej.
Jej wykrycie powinno zostać poddane dalszej diagnostyce, która ma na celu potwierdzić, czy jest to ektopia, czy też zmiana może mieć charakter zapalny lub nowotworowy. W tym celu wykonuje się badanie cytologiczne. Polega ono na pobraniu z szyjki macicy przy pomocy specjalnego patyczka próbki, która następnie jest analizowana w laboratorium. Cytologia pozwala sprawdzić rodzaj nadżerki oraz wykluczyć ewentualne inne schorzenia.
Kolposkopia - szczegółowe badanie
Bardziej szczegółowym badaniem szyjki macicy, które pozwala na postawienie jednoznacznej diagnozy, jest kolposkopia. Polega ona na dokładnym oglądnięciu szyjki macicy przy pomocy specjalnego mikroskopu. Zmienione obszary we wnętrzu szyjki są wcześniej barwione specjalnymi barwnikami, a następnie dokładnie analizowane mikroskopem. Kolposkopia jest badaniem nieinwazyjnym i bezbolesnym.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Nadżerka rzekoma jest diagnozowana bardzo często u kobiet w różnym wieku. Natomiast nadżerka prawdziwa jest dużo rzadszym schorzeniem. Obie pojawiają się na skutek różnych czynników.
Dlaczego powstaje nadżerka?
Ektopia, czyli nadżerka rzekoma może być wywoływana u kobiet przez czynniki mechaniczne i hormonalne. Najczęściej pojawia się na skutek pęknięcia szyjki macicy w czasie porodu, czy też zabiegów ginekologicznych mających na celu rozszerzyć kanał szyjki macicy. Co więcej, nadżerka może pojawić się po poronieniu, ale też w przypadku zaburzeń hormonalnych. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce w przypadku przyjmowania antykoncepcji hormonalnej, czy też w czasie ciąży bądź okresu menopauzalnego.
Natomiast nadżerka prawdziwa może pojawiać się na skutek częstych stanów zapalnych, urazów mechanicznych, zmian w nabłonku wywołanych przez niedobór estrogenów, a także zaawansowanych zmian rakowych.
Czynniki zwiększające ryzyko
Nadżerka szyjki macicy może również pojawić się na skutek działania czynników środowiskowych, czy też stylu życia, które zwiększają ryzyko jej obecności. Zalicza się do nich między innymi niezdrowa dieta, palenie papierosów, osłabienie odporności, czy też przewlekły stres. Oczywiście czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia nadżerki są także uwarunkowania genetyczne.
Metody leczenia nadżerki
Nadżerki szyjki macicy nie zawsze wymagają leczenia. Wszystko zależy od tego, czy dają objawy oraz czy wynik cytologii jest prawidłowy. W większości przypadków nadżerka rzekoma, która jest najczęściej diagnozowana, nie wymaga leczenia.
Koagulacja chemiczna i elektrokoagulacja
Jedną z metod leczenia nadżerek jest koagulacja chemiczna. Stosuje się ją w przypadku, gdy leki dopochwowe nie są skuteczne. Koagulacja chemiczna polega na smarowaniu nadżerki specjalnym preparatem. Jego zadaniem jest niszczenie chorego nabłonka, na którego miejscu po około dwóch tygodniach powinien pojawić się odrodzony i zdrowy nabłonek.
Natomiast większe rozmiarowo nadżerki usuwane są między innymi przy pomocy elektrokoagulacji, czyli prądu. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Jednak warto mieć na uwadze, że może powodować blizny na szyjce macicy.
Fotokoagulacja i krioterapia
W leczeniu nadżerek szyjki macicy wykorzystuje się także fotokoagulację, czyli usuwanie zmian przy pomocy lasera. Zabieg jest bezbolesny, nie powoduje powikłań oraz nie wymaga szczególnego okresu rekonwalescencji.
Alternatywą dla fotokoagulacji jest krioterapia. Polega ona na miejscowym wymrożeniu nadżerki przy użyciu rozprężającego się ciekłego azotu. Jest to bezbolesny zabieg, jednak uniemożliwia pobranie próbki do badania histopatologicznego.
Nadżerka a rak szyjki macicy
Nadżerki rzekome niewymagające leczenia są niegroźne dla zdrowia i często zanikają samoistnie. Wymagają jedynie regularnych wizyt kontrolnych. Natomiast nadżerki prawdziwe są poważnymi zmianami, które należy dokładnie zbadać, ponieważ ich obecność może świadczyć o stanie przedrakowym lub raku.
Czy nadżerka może być groźna?
Sama nadżerka nie jest zmianą groźną, ale jej obecność szczególnie w przypadku nadżerki prawdziwej może być sygnałem, że istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Dlatego też w przypadku diagnozy nadżerki warto pozostawać pod stałą opieką lekarza ginekologa i regularnie zgłaszać się na wizyty kontrolne oraz wykonywać badanie cytologiczne.
Profilaktyka i wczesne wykrywanie
Rak szyjki macicy na szczęście rozwija się bardzo powoli. Dlatego kobiety, u których zdiagnozowano nadżerkę lub mają predyspozycje do jej pojawienia się, dzięki regularnym wizytom u ginekologa mogą w przypadku rozwinięcia się raka, bardzo szybko go zdiagnozować i rozpocząć leczenie. Co więcej, mając świadomość o zwiększonym ryzyku pojawienia się nadżerki, warto stosować działania profilaktyczne takie, jak dbanie o zdrową dietę, ograniczenie stresu, czy używek.
Nadżerka szyjki macicy w ciąży
Nadżerka szyjki macicy jest diagnozowana także u kobiet w ciąży. Jej obecność może być spowodowana między innymi dużymi zmianami hormonalnymi w ciele kobiety.
Czy nadżerka zagraża ciąży?
Obecność nadżerki w szyjce macicy w czasie ciąży nie stanowi zagrożenia dla zdrowia dziecka oraz prawidłowego przebiegu ciąży. Jednak pojawienie się nadżerki nie powinno być bagatelizowane. Lekarz ginekolog w przypadku zmian w obrębie szyjki macicy wykona cytologię, oceni stan zdrowia szyjki oraz wykluczy stan zapalny. Jeżeli będzie taka konieczność, to zostanie wdrożone leczenie.
Postępowanie i zalecenia dla przyszłych mam
Nadżerki w ciąży mogą się powiększać i powodować niepokojące objawy, takie jak krwawienie. Jeżeli wystąpi taka reakcja, należy jak najszybciej udać się do lekarza, który oceni, czy to właśnie nadżerka jest jego przyczyną. Co więcej, jeżeli u pacjentek w trakcie starania się o dziecko zdiagnozuje się nadżerkę, nie podejmuje się jej usuwania. Wszelkie zmiany i ingerencja w nabłonek śluzowy macicy mogą bowiem utrudniać zajście w ciążę, a także jej utrzymanie. Dlatego też w większości przypadków nadżerki są leczone i usuwane po porodzie.
Profilaktyka i zapobieganie nadżerce
Nie zawsze ma się wpływ na to, czy nadżerka się pojawi w szyjce macicy, czy nie. Jednak znając zasady zapobiegania nadżerkom oraz nie lekceważąc profilaktyki, możecie ograniczyć ryzyko powikłań z nią związanych.
Jak zminimalizować ryzyko?
Przede wszystkim do działań ograniczających pojawienie się nadżerki zalicza się zbilansowaną i dietę i zdrowy styl życia. Należy zadbać o wzmocnienie odporności, redukcję stresu oraz rzucenie palenia. Co więcej, często nawracające infekcje intymne należy konsultować z lekarzem i nie podejmować leczenia na własną rękę. Rozwijający się stan zapalny w obrębie szyjki macicy może bowiem znacznie zwiększać ryzyko wystąpienia nadżerki.
Znaczenie regularnych badań ginekologicznych
Każda kobieta powinna regularnie się badać. Wizyta u ginekologa nie powinna być zaniedbywana mimo dobrego samopoczucia i braku jakichkolwiek dolegliwości. To właśnie dzięki badaniom ginekologicznym większość schorzeń wykrywana jest na wczesnym etapie i może być skutecznie leczona.
Nadżerka szyjki macicy jest zmianą w obrębie dróg rodnych, która wymaga poszerzonej diagnostyki. Jednak ze względu na to, że w większości przypadków nie daje żadnych objawów, jest niezauważalna przez kobiety. To właśnie z tego powodu regularne badania ginekologiczne są koniecznością, ponieważ to w ich trakcie nadżerka może zostać zdiagnozowana.
