Bardzo prawdopodobne, że starożytni Grecy nie potrafiliby zrozumieć obecnych różnic między związkami homoseksualnymi i heteroseksualnymi.
Dawniej nie skupiano się na tym, czy czujemy większy pociąg do kobiet, czy do mężczyzn. Istotne było tylko to, czy jesteś aktywnym, czy biernym partnerem w łóżku.
Starożytną Grecję nie tylko cechowało odmienne pojmowanie seksualności, ale także tolerancja na rodzaj na wpół romantycznej, na wpół seksualnej relacji, która we współczesnym świecie nigdy nie byłaby akceptowana - mowa o pederastii.
Pojęcie pederastii w starożytnej Grecji
Definicja pederastii: Zrozumienie terminu
W starożytnej Grecji termin pederastia oznaczał miłość mężczyzny do chłopca. Grecy poza tym, że ją praktykowali, to jeszcze uważali, że jest to jeden z największych wynalazków ludzkości, tuż obok filozofii.
Starożytni uważali pederastię za jedyną prawdziwą miłość. Oczywiście chodziło głównie o więź intelektualną i duchową między partnerami, która miała przynieść przyjaźń na całe życie.
Taki związek obejmował dorosłego mężczyznę najczęściej w wieku powyżej 20 lat (erastes) i młodszego mężczyznę (eromenos). Erastesem mógł być mężczyzna homoseksualny, ale także taki, który był w związku małżeńskim z kobietą.
David Bain recenzując książkę Haralda Patzera ,,Die griechische Knabenliebe” określił pederastię jako zachowanie, polegające na uganianiu się młodych mężczyzn za dojrzewającymi chłopcami i wchodzeniu z nimi w krótkoterminowe relacje, które kończą się, gdy chłopiec stanie się mężczyzną.
Natura pederastii w Grecji: Między tradycją a tabu
Pederastia nie była uznawana w Grecji za przestępstwo, jednak obowiązywały pewne zasady i przepisy. Każde greckie społeczeństwo miało własne normy społeczne i seksualne, a także regulacje prawne. W Grecji istniał wiek pełnoletności, np. w Atenach był to wiek 18 lat, jednak nie było czegoś takiego, jak ,,wiek zgody”.
Zmuszanie młodszego partnera do czegokolwiek było bardzo źle widziane. Mężczyźni, którzy szukali młodych chłopców, aby się z nimi zabawić i uprawiać seks byli bardzo źle odbierani. Podobnie w przypadku młodych chłopców, którzy oferowali usługi seksualne. Jeśli 17-latek oferował swoje ciało dorosłemu mężczyźnie ze względu na czysto seksualne pobudki, mógł zostać oskarżony o prostytucję, co wiązało się z konsekwencjami politycznymi.
Do greckich praktyk często nieprzychylnie nastawieni były inne społeczności. Rzymianie nie byli w stanie zrozumieć fascynacji Greków męskim ciałem. Uprawianą przez nich pederastię określali jako ,,mos graecus”, czyli grecki zwyczaj.
Pederastię można określić jako grecki obyczaj. To podstawa greckiej kultury i wychowania. Była ona w Grecji nie tylko akceptowana, ale także zalecana.
Związki pederastyczne: erastes i eromenos
Rola erastes: Dorosły mężczyzna w związku pederastycznym
Erastes (miłośnik), czyli dorosły mężczyzna w związku pederastycznym w starożytnej Grecji, odgrywał kluczową rolę jako mentor i przewodnik młodszego partnera, zwanego eromenos.
Jego zadaniem było nie tylko wprowadzenie młodzieńca w dorosłe życie, ale także przekazanie mu wiedzy, umiejętności i wartości, które były cenione w greckiej kulturze.
Erastes miał obowiązek uczyć eromenosa sztuki wojennej, retoryki, filozofii oraz zasad etyki i cnoty. Relacja ta była postrzegana jako istotny element edukacji obywatelskiej, przygotowujący młodych chłopców do pełnienia przyszłych ról społecznych i politycznych.
W związku pederastycznym ważne było, aby erastes okazywał szacunek i troskę, dbając o rozwój intelektualny i moralny swojego młodszego partnera. Takie relacje, choć z dzisiejszej perspektywy budzące kontrowersje, były ściśle regulowane przez normy społeczne, a ich celem było wychowanie przyszłych obywateli, którzy mogliby przyczynić się do dobra wspólnoty.
Eromenos: Młodzi chłopcy w starożytnej Grecji
Eromenos, czyli oblubieniec. Eromenosem nazywany był młody chłopiec, który wchodził w relacje z dorosłym mężczyzną. Taki chłopiec najczęściej był w wieku od dojrzewania do wczesnej dorosłości.
Młodszy partner zapewniał starszemu satysfakcję seksualną i towarzystwo w społeczeństwie, w którym przed zawarciem małżeństwa bardzo trudno było nawiązać jakąkolwiek relację z płcią przeciwną.
Młody chłopiec miał nie tylko przyjmować wiedzę, ale również rozwijać cnoty, takie jak odwaga, mądrość i lojalność. Eromenos miał zatem korzystać z doświadczenia i wiedzy starszego partnera, co w oczach starożytnych Greków było niezbędne do stania się wartościowym członkiem społeczności.
Znaczenie związków pederastycznych dla kultury starożytnej Grecji
W starożytnej Grecji związki pederastyczne uważane były za edukacyjne. W tamtych czasach nie istniał żaden religijny argument przeciwko homoseksualizmowi. Dodatkowo homoseksualność była popularyzowana w mitach. Przykładowo Herakles, znany jako najsilniejszy śmiertelnik, miał chłopaków.
Pederastia to także główny trzon spartańskiego systemu rytualnego. Uwidacznia się on w agogē, czyli trudnym programie szkoleniowym, który miał przygotowywać chłopców do wojska.
Relacjonując życie w agogē, Plutarch podkreślił, jaki zaszczyt spotkał chłopców, którzy ukończyli 12 lat - mogli im towarzyszyć kochankowie wybrani z szanowanych młodych mężczyzn. W starożytnej Grecji starsi partnerzy mieli taki sam autorytet jak ojciec lub nauczyciel.
Homoseksualizm w starożytnej Grecji
Homoseksualizm w Sparcie: Specyfika i kontrowersje
W Sparcie młodzi chłopcy bardzo wcześnie byli wysyłani do koszar, gdzie mieli styczność tylko z innymi chłopcami. Potem razem kierowano ich na wojnę. Dość późno mieli możliwość kontaktu z kobietami.
Homoseksualizm w Sparcie był normalnym zjawiskiem, a nawet zalecanym. Lakonizein to grecki czasownik, który tłumaczymy jako ,,uprawiać miłość po spartańsku”. Dotyczyło to aktu seksualnego między niepełnoletnim chłopcem a dorosłym mężczyzną.
Relacja pomiędzy doświadczonym wojownikiem a młodym rekrutem w Sparcie postrzegana była jako prawidłowe przygotowanie młodego chłopca do wojska.
Zeus i Ganimedes: Mityczne odzwierciedlenie pederastii
Homoseksualne relacje w starożytnej Grecji nie dotyczyły wyłącznie ludzi. Zdarzały się również bogom. Według mitologii władca bogów Zeus zakochał się w pięknym Ganimedesie. Był on synem króla Trosa i uchodził za najpiękniejszego chłopca na świecie.
Zeus, przemieniając się w orła, porwał Ganimedesa na Olimp i uczynił go swoim kochankiem. Podarował mu wieczną młodość, nieśmiertelność i urząd podczaszego bogów. Ganimedes symbolizował w poezji idealnie pięknego młodzieńca i homoseksualną miłość.
Młodzieńcy efeba: Rola i znaczenie w greckim społeczeństwie
Efebem w starożytnej Grecji nazywano pełnoletniego chłopca, zazwyczaj w wieku od 18 do 20 lat, który przechodził specyficzny okres edukacji i treningu mający na celu przygotowanie go do pełnienia obowiązków dorosłego obywatela.
Starożytni za obiekt zainteresowania obierali chłopców w wieku od 12 do 18 lat, gdy osiągali tzw. wiek efeba. Gdy chłopiec coraz bardziej zbliżał się do tej granicy, to wydawał się w oczach mężczyzn bardziej atrakcyjny i niedostępny.
Zainteresowanie malało, gdy na twarzy młodzieńca pojawiał się zarost. Od razu tracił na urodzie.
Eromenos zawsze jest w relacji seksualnie bierny, względem erastesa. Jednak gdy młodzieniec wchodził już w bardziej dojrzały wiek, mógł sam zacząć być kochankiem dla chłopca, który dopiero wszedł w okres dojrzewania. Oznaczało to, że jednocześnie mógł być erastesem i eromenosem i prowadzić dwie różne relacje, co nikomu nie przeszkadzało.
