Do rozmnażania i zapłodnienia potrzebna jest żeńska oraz męska komórka rozrodcza. W przypadku mężczyzn to właśnie plemnik odgrywa kluczową rolę w procesie zapłodnienia. Warto więc wiedzieć, czym dokładnie jest, jak jest zbudowany oraz czy można wpłynąć na jego sprawność, aby zwiększyć męską płodność.
Czym jest plemnik?
Plemnik jest męską gametą, czyli komórką rozrodczą. Jego zadaniem jest zapłodnienie żeńskiej komórki jajowej. Ponadto jest on przekaźnikiem materiału genetycznego mężczyzny. Poza ciałem ludzkim żyje bardzo krótko, jednak w ciele kobiety może przetrwać nawet kilka dni, zwiększając tym szanse na zapłodnienie.
Budowa i funkcje plemnika
Każdy plemnik składa się z trzech kluczowych elementów. Jest to główka, wstawka i witka. W główce plemnika znajduje się jądro komórkowe i akrosom, który pozwala plemnikowi na wniknięcie do kobiecej komórki jajowej. Z kolei witka odpowiedzialna jest za ruch plemnika.
Miejscem, gdzie powstają plemniki, są jądra. Następnie dojrzewają one w najądrzach. Proces ich wzrost nazywany jest spermatogenezą, która trwa do 74 dni. Dojrzałe plemniki osiągają rozmiary do około 60 mikrometrów długości i 3 mikrometrów szerokości. Są więc bardzo niewielkich rozmiarów.
Głównym zadaniem plemników jest zapłodnienie komórki jajowej oraz przekazanie materiału genetycznego mężczyzny. Zatem są one niezbędne do rozmnażania.
Rola plemnika w zapłodnieniu
O zapłodnieniu mówi się w sytuacji, gdy dojdzie do połączenia żeńskiej komórki jajowej z męską komórką rozrodczą, czyli plemnikiem. Plemniki znajdują się w męskim nasieniu, które uwalniane jest w czasie wytrysku w trakcie stosunku seksualnego.
Dzięki swojej ruchliwości przedostają się kanałem szyjki macicy i jamą macicy do jajowodu. Tam w bańce jajowodu jeśli znajduje się komórka jajowa, dochodzi do wniknięcia plemnika w nią, czyli do zapłodnienia.
Zapłodnienie nie jest jednak tak prostym procesem, jakby się mogło wydawać. Składa się z kilku etapów. Sam przebieg drogi plemnika do komórki jajowej uzależniony jest od ilości i jakości śluzu oraz samej ruchliwości plemnika. W wyniku zapłodnienia powstaje zygota.
To, co należy mieć na uwadze, to fakt, że na zapłodnienie wpływ ma nie tylko dzień cyklu menstruacyjnego kobiety, ale też sama jakość plemników. Te słabe i mało ruchliwe z reguły nie są w stanie dotrzeć do żeńskiej komórki jajowej, przez co zapłodnienie jest niemożliwe.
Żywotność i ruchliwość plemników
Męskie plemniki mają ograniczoną żywotność, która zależy od warunków, jakie je otaczają. W dużej mierze to pH oraz temperatura środowiska wpływają na czas życia plemników.
Jak długo żyją plemniki?
W sprzyjających warunkach plemnik może przeżyć od 48 do 72 godzin. Jednak gdy plemniki znajdą się poza ciałem ludzkim, niemalże od razu obumierają ze względu na zbyt niską temperaturę otoczenia. Jeżeli plemnik trafi do kobiecych dróg rodnych, ma szansę przeżyć nawet do 3 dni. Oczywiście pod warunkiem, że jakość śluzu szyjkowego jest na odpowiednim poziomie, lekko zasadowym.
Czynniki wpływające na ruchliwość?
Każdy plemnik mimo podobnej budowy może różnić się wyglądem, rozmiarem, a także ruchliwością. To właśnie ona odgrywa znaczącą rolę w procesie zapłodnienia. Plemnik, który się nie porusza do przodu, nie będzie zdolny do dotarcia do żeńskiej komórki jajowej i jej zapłodnienia.
Na ruchliwość plemników wpływ ma wiele czynników. Przede wszystkim zdrowa dieta, aktywność fizyczna oraz dbanie o swoje zdrowie pozwala na produkcję w organizmie męskim plemników o dobrej jakości, które wykazują się dużą ruchliwością.
Męska płodność i jej determinanty
Męska płodność uzależniona jest od jakości i ilości plemników wytwarzanych w procesie spermatogenezy. Można jednak wpływać na jej poprawę, stosując kilka zasad.
Wpływ jakości plemników na płodność
Plemniki, które nie są ruchliwe lub wykazują małą zdolność do poruszania się do przodu, nie będą zdolne do zapłodnienia. Ponadto o obniżonej jakości plemników można mówić w przypadku, gdy mają ograniczoną zdolność do kapacytacji, uszkodzone DNA, czy też szybko umierają mimo sprzyjających warunków.
Na jakość plemników i samą płodność można jednak wpłynąć. Należy pamiętać, że codzienne nawyki mają ogromny wpływ na zdrowie, w tym także na powodzenie w rozmnażaniu się. Badania naukowe udowodniły, że między innymi długotrwałe działanie stresu ma bardzo negatywny wpływ na budowę plemników. Oddziaływanie nadmiaru reaktywnych form tlenu oraz innych czynników utleniających wpływa możliwości antyoksydacyjne organizmu. Efektem tego może być uszkodzenie jąder przez wolne rodniki oraz uszkodzenie materiału genetycznego plemników.
Czynniki zewnętrzne i styl życia
Warto także mieć świadomość, że codzienna dieta również jest ważna w przypadku płodności. Wszystko ze względu na to, że to podczas posiłku dostarcza się niezbędnych witamin, minerałów i substancji odżywczych, które wpływają na pracę jąder. Szczególne istotny wpływ na jakość plemników mają takie substancje jak cynk, selen, witamina C oraz E. Ponadto aktywność fizyczna i ruch również mają pozytywny wpływ na jakość plemników.
Z kolei siedzący tryb życia, dieta uboga w wartościowe posiłki, a także częste korzystanie z saun i gorących kąpieli znacznie obniżają jakość plemników. Co więcej, negatywny wpływ na ich ruchliwość i żywotność ma noszenie obcisłej bielizny, palenie papierosów, a także niska częstotliwość uprawiania seksu. Im rzadziej dochodzi do wytrysku, tym plemniki szybciej się starzeją oraz zniekształcają.
Badanie nasienie i ocena płodności
W przypadku trudności z poczęciem dziecka warto zdecydować się na badanie nasienia i ocenę płodności. Pozwolą one znaleźć przyczynę problemu oraz opracować postępowanie, które pozwoli poprawić płodność.
Spermiogram - co ocenia?
Badanie nasienia, czyli spermiogram pozwala ocenić między innymi ilość plemników w nasieniu, a także ich ruchliwość. Co więcej, badanie pozwala sprawdzić, jaka ilość plemników jest zdolna do zapłodnienia. Wyniki badania pozwalają także na wykazanie, czy w męskim układzie płciowym nie ma stanu zapalnego, czy też nie rozwijają się inne choroby. Test nasienia może zlecić między innymi lekarz urolog.
Jak poprawić jakość nasienia?
Jeżeli chcecie w naturalny sposób poprawić jakość nasienia, to przede wszystkim zadbajcie o zdrowe odżywianie i aktywność fizyczną. Bogata w witaminy i minerały dieta dostarcza organizmowi wszystkie niezbędne substancje, które wpływają także na jakość i żywotność plemników. Tak samo jak ruch i utrzymanie prawidłowej wagi pozytywnie wpływają na nasienie. Dodatkowo powinno ograniczyć się częste korzystanie z sauny, gorące kąpiele w wannie, a także noszenie obcisłej bielizny. Warto także ograniczyć lub najlepiej rzucić palenie oraz inne używki, zadbać o sen oraz unikać stresu, szczególnie przewlekłego.
Wpływ stresu oksydacyjnego na plemniki
Długotrwałe oddziaływanie stresu ma bardzo negatywny wpływ na cały organizm w tym także na plemniki. Skutkiem przewlekłego stresu oksydacyjnego może być spadek jakości nasienia, a nawet niepłodność.
Jak chronić plemniki przed uszkodzeniami?
Stres oksydacyjny występuje, gdy w organizmie dochodzi do zaburzenia równowagi między produkcją reaktywnych form tlenu, czyli wolnych rodników, a działaniem systemu antyoksydacyjnego organizmu. Taki stan rzeczy może doprowadzić do uszkodzenia komórek. Efektem działania stresu oksydacyjnego jest zmniejszenie ruchliwości plemników, ich ilości, a także zmian w budowie.
Można jednak przeciwdziałać negatywnym skutkom stresu oksydacyjnego i chronić plemniki. W tym celu należy zadbać o dietę bogatą w antyoksydanty, czyli świeże owoce i warzywa, a także orzechy, nasiona i ryby. W miarę możliwości należy unikać sytuacji stresowych, a w przypadku ich wystąpienia stosować techniki redukcji stresu, jak przykładowo aktywność fizyczna i ćwiczenia.
Wpływ czynników zewnętrznych na jakość plemników
Płodność męska i jakość plemników zależy od bardzo wielu czynników. Na niektóre ma się znaczny wpływ, z kolei inne nie są zależne od nas.
Czynniki szkodliwe - jak ich unikać?
Wśród szkodliwych czynników, które wpływają na jakość plemników, znajduje się zła dieta. Spożywanie wysoko przetworzonej żywności, a także mało zróżnicowanych posiłków szkodzi plemnikom. Dlatego też zmieniając dietę i nawyki żywieniowe można skutecznie poprawić jakość nasienia.
Ponadto szkodliwe czynniki takie, jak stres, spożywanie dużych ilości alkoholu, palenie papierosów, czy przegrzewanie miejsc intymnych, należy ograniczyć do minimum, zmieniając swoje codzienne nawyki.
Poprawa jakości nasienia - strategie i wskazówki
Zmiana trybu życia i wdrożenie zdrowych zasad odżywiania może przyczynić się do dość szybkich efektów w poprawie jakości nasienia. Jednak nie zawsze jest to tak proste. Dlatego też, aby efektywnie wprowadzić zmiany, należy postępować stopniowo. Przede wszystkim warto ograniczyć przetworzoną żywność i wdrożyć więcej aktywności fizycznej. Na początek mogą to być spacery, czy jazda na rowerze. Ponadto warto zamienić długie gorące kąpiele na szybki prysznic, a obcisłą bieliznę na kroje luźne i wykonane z przewiewnych materiałów.
Wiedząc już jaką rolę odgrywają plemniki w procesie zapłodnienia oraz co negatywnie wpływa na ich jakość i żywotność, w momencie starania się o dziecko, można wdrożyć zasady postępowania, które polepszą płodność.
